 |
| Το έμβλημα της αρχαιότερης οργανωμένης μελισσοκομίας του κόσμου. Μινωικό κόσμημα του 2500πΧ βρέθηκε μαζί με δοχεία μελιού του 3400 πΧ στα Μάλια της Κρήτης . |
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή ώστε να θέσουμε το ευρύτερο πλαίσιο της εξέλιξης της Ελλάδας από την προϊστορία της ακόμη.Σύμφωνα και με κάποια τελευταία γενετικά στοιχεία που δεν είναι ευρέως γνωστά.
Η μέλισσα εμφανίστηκε στον πλανήτη μας την Τριτογενή περίοδο στην αρχή της Καινοζωϊκής εποχής, δηλαδή πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση του ανθρώπου.
Η αρχή όμως της προελληνικής μελισσοκομίας χάνεται στο απώτατο παρελθόν της Μυθικής -Προϊστορικής- εποχής σε διάστημα που φτάνει τουλάχιστο στα 700.000 πΧ οπότε κι έχουμε τα αρχαιότερα ευρήματα που παρουσιάστηκαν τη δεκαετία του 60.
Πρόκειται για το σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής και τα ευρήματα του, που παρουσίασε ο καθηγητής ανθρωπολογίας παλαιοντολογίας Πουλιανός.
Η εποχή του νοήμονος προγόνου μας αρχάνθρωπου των Πετραλώνων που είναι κυνηγός και τροφοσυλλέκτης, χρησιμοποιεί τη φωτιά, την καλλιέργεια σπόρων, τα οικόσιτα ζώα, και οπωσδήποτε τη συλλογή μελιού από άγριες κυψέλες πιστοποιείται και προσδιορίζεται με τον πιο επίσημο τρόπο από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα στα 700.000 πΧ.
Ας αναφερθούμε λίγο κάνοντας μια παρέκβαση σε αυτές τις εποχές για τις οποίες δεν μας δίνονται πολλά στοιχεία γενικά ούτε στο σχολείο, ούτε γενικότερα για να κατανοήσουμε την πλήρη την γενική εικόνα της εξέλιξης.
Έρευνες μου, σε σχέση με τα μουσικά όργανα, μου έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσω και σας παρουσιάζω εδώ μερικά από αυτά τα στοιχεία, που αφορούν την απώτατη κοινωνία των ανθρώπων ειδικά των προελλήνων αρχανθρώπων και τη σχέση της με τη μελισσοκομία.
Αποδεικνύεται από την σύμπτωση των ευνοϊκών συνθηκών για επιβίωση -διαβίωση αρχανθρώπων πως οι αυτόχθονες πρόγονοι και των Ελλήνων: οι προέλληνες είναι οι αρχαιότεροι αυτόχθονες αρχάνθρωποι της Ευρώπης και εντοπίζονται γύρω από τη βυθισμένη πια [μετά τους κατακλυσμούς] πεδινή περιοχή του Αιγαίου την Αιγιίδα ίχνη των πληθυσμών της οποίας βρίσκονται στα όρη και τα σπήλαια τους που τη περιβάλλουν όπως στη Μακεδονία, στην Ήπειρο και στη Μικρά Ασία.
Όταν λέμε για αυτόχθονους αρχάνθρωπους εννοούμε πρωτόγονους ανθρώπους που μετακινούνται σε περιοχές όπου νέμονται το κυνήγι -μέσα σε αυτό είναι το άγριο μέλι-.Κινούνται λοιπόν εντός ευρύτατων τοπικών ορίων σε διάφορες περιοχές όπου τους ευνοούν οι συνθήκες από κάθε άποψη.
Αυτόχθονες τέτοιοι αρχάνθρωποι κινούνται σε πέντε τέτοιους γνωστούς ανά τον κόσμο χώρους όπως της Αιγιίδας. Τέτοιοι χώροι είναι δέλτα ποταμού συνήθως εύφορη περιοχή με πολύ κυνήγι ποικιλία και σε χλωρίδα και σε πανίδα γύρω ή κοντά στη ζώνη θερμότητας του ισημερινού. Ο χώρος της Αιγιίδας είναι το δέλτα του ποταμού Μαίανδρου που πηγάζει κοντά στον Πόντο πολύ κοντά στον Καύκασο καθώς και στον Τίγρη και τον Ευφράτη επίσης ποτάμια πλώτα -για σχεδίες-και τα τρία και ο χώρος της Αιγιίδας όπως και τη Μεσοποταμίας γίνεται αργότερα προσβάσιμος από Καυκάσιους με σχεδίες.
Πράγμα που εξηγεί τις σχέσεις με την περιοχή του Καύκασου και του Πόντου από όπου θα προέλθουν πολύ αργότερα οι Πελασγοί και προέλληνες [Το δείχνει η εξέταση τοπική και χρονική της y-dna απλοομάδας G] η οποία προκύπτει το 42.000 όπως δείχνει η έρευνα της Eupedia 2017.
Οι αυτόχθονες πληθυσμοί που κινούνται όπως είπαμε αλλά εντός ευνοϊκών χώρων αποκτούν μετά το 10.000 στοιχειώδη φυλετική συνείδηση επειδή οι πληθυσμοί που πρώτα ήταν μερικές χιλιάδες παγκοσμίως άρχισαν να πληθαίνουν και να διεκδικούν περιοχές αναπτύσσοντας πολεμικές διαμάχες που όσο περισσότερα μέλη συμμετείχαν τόσο μεγαλύτερη δύναμη επικράτησης διέθεταν και έτσι αργότερα κάπου το 5000 εγκαθίστανται μόνιμα σε χώρους σχετικά κοντά στην Αιγιίδα που στο μεταξύ έχει καταποντιστεί με το πλημμύρισμα της Μεσογείου.Ώστε οι νέοι χώροι εγκατάστασης μεταφέρονται αναγκαστικά στα νησιά, του Αιγαίου, στη μικρά Ασία μέχρι τα παράλια της Ανατολίας και την Κύπρο και από την άλλη στη Βαλκανική χερσόνησο.
Τα κατοίκησαν οργανωμένα και μόνιμα επειδή καλλιεργούν τη γή και τρέφονται οι ίδιοι και τα ζώα τους, έτσι δημιουργείται και η πρώτη χαλαρή εθνική συνείδηση αν και ο τοπικιστικός χαρακτήρας τη βάζει σε δεύτερη μοίρα.Την ευνοεί ωστόσο σε περιπτώσεις Εκστρατείας όπως αυτές των προελλήνων Λαών των θαλασσών.
Μέρος των οποίων είναι πολλές πληθυσμιακές ομάδες που σήμερα δεν θεωρούμε πως έχουμε φυλετική σχέση επειδή εξελίχθηκαν σε συγγενή έθνη πχ οι ετρούσκοι-τυρρηνοί που έγιναν οι Ιταλοί.
Η νέα αυτή θεώρηση των στοιχείων, μας δίνει τη νεώτερη και πιο πλήρη εικόνα της προϊστορίας που ξεκινά στον Ελλαδικό χώρο από τον Ανθρωπολόγο παλαιοντολόγο καθηγητή Πουλιανό και τις επιστημονικές ανακοινώσεις του με βάση τα ευρήματα του στο σπήλαιο των Πετραλώνων στη Χαλκιδική όπου και εκτίθενται στο εκεί
Μουσείο Ανθρωπολογίας Παλαιοντολογίας.
Οι αρχάνθρωποι που εντοπίζονται σε επόμενες περιόδους παντού στον ευρωπαϊκό χώρο συσχετίζονται μεταξύ τους γενετικά με βάση τα γενετικά τους στοιχεία που εμπεριέχονται στο DNA.
Επίσης συσχετίζονται πολιτιστικά λόγω των περιπλανήσεων τους αλλά και των ανταλλαγών γνώσεων και ανακαλύψεων. Επιπλέον μέσω των περιπλανόμενων σύγχρονων ανθρώπων ή Πελασγών που ήρθαν σε επαφή με όλους τους άλλους αυτόχθονες πολιτισμούς μεταδίδοντας τη γνώση από όλη την υφήλιο σε όλη την υφήλιο και μέσω των γενετικών επιμιξιών με τους αυτόχθονες δημιούργησαν τις σύγχρονες φυλές οι οποίες με την εγκατάσταση τους σε οργανωμένους χώρους δημιούργησε τα έθνη και τα εθνικά και τοπικά χαρακτηριστικά.
Οι Πελασγοί αυτοί μέσω του εμπλουτισμού του γενετικού τους και πολιτιστικού τους υλικού έγιναν ο γνωστός Προμηθέας που έκανε γνωστή τη φωτιά και τη γνώση γενικότερα στον κόσμο.
Οι μεγάλες ανακαλύψεις και εφευρέσεις της γεωργίας και κτηνοτροφίας όπως
η δημιουργία γιαουρτιού και τυριού με το αλάτισμα για τη διατήρηση του γάλατος,
της μελισσοκομίας για τροφή και συντηρητικό τροφίμων και φωτισμό μέσω του κεριού,
των αγροτικών ειδών για τροφή, ένδυση, φωτισμό, ζωοτροφές,
τη συντήρηση τροφίμων και ποτών και τη δημιουργία προϊόντων για τη διατήρηση τους όπως του μελόκρασου,
το αμπέλι για φρούτο το κρασί από σταφύλι αλλά και ξύδι,
τις ελιές και το λάδι για φαγητό και φωτισμό,
τα δημητριακά για φαγητό ποτό τη μπύρα από και ζωοτροφές
της κατασκευής όπλων πχ τόξα σπαθιά από μέταλλα
τα εργαλεία κάθε είδους εργασίες.
Όλα αυτά τα κάνει γνωστά σε όλους τους πολιτισμούς.
Προφανώς δεν είναι εφευρέτες όλων αυτών των τεχνολογιών όμως αποτελούν αυτούς που διαχέουν την γνώση.
Η μετακίνηση τους με σχεδίες σε ποτάμια αρχικά τους δίνει το προβάδισμα στην κατάκτηση και των παραθαλάσσιων περιοχών ανά τον κόσμο, στις ανταλλαγές προϊόντων και γνώσεων μα και πολεμική ισχύ την οποία εκμεταλλεύονται επίσης για επέκταση της επικράτειας τους.
Υπάρχουν στοιχεία πια για περιοχές όπως η περιοχή του πολιτισμού των Τριπύλιαν Κουκουτενί [Βόρεια Ρουμανία]
στην περιοχή του πολιτισμού των Ελαμ και των Ακκαδαίων [στον Περσικό κόλπο]
στη μετέπειτα Βρουτανία [στη Σκωτία Ουαλία και Ιρλανδία],
στην Ετρουρία [στην κεντρική και βόρεια Ιταλία]
Όλες αυτές οι περιοχές ήταν εμπορικά αρχικά πολιτιστικά και φυλετικά έπειτα λιγότερο ή περισσότερο συγγενείς χώροι από το 5000 μέχρι το 1500 όπου ο τελευταίος κατακλυσμός διαλύει το στόλο των Λαών των θαλασσών και τους αφήνει για πολλούς αιώνες ξέχωρους να αναπτυχθούν ακόμη και σε διαφορετικά έθνη.
Πρώτα οι Πελασγοί έπειτα οι Λαοί των θαλασσών μετά οι Ετεοκρήτες και οι Μινυοί, μετά οι Μινωίτες και μετά τον τελευταίο κατακλυσμό οι Μυκηναίοι θαλασσοκράτορες σχετίστηκαν με τη μελισσοκομία εμμέσως και αμέσως.
Ο Αρίσταιος της μυθικής εποχής λοιπόν από τις εκστρατείες των Διονύσων και των Ηρακλείδων και των Αργοναυτών μεταδίδει αφού ανακαλύψει η εφεύρει ή γνωρίσει την ανακάλυψη και την εφεύρεση άλλων.
Η μελισσοκομία ακολουθεί την γεωργική επανάσταση από το 10.000 μέχρι το 5.000πΧ.
Η δε γεωργική επανάσταση την πρώτη προκατακλυσμιαία οικουμενική πολιτιστική και γενετική συσχέτιση που ξεκινά το 35000πΧ και καταλήγει στους μεγάλους αρχαίους πολιτισμούς της υφηλίου.
Οι Πελασγοί -πρόγονοι και των Ελλήνων με απλοομάδα G- προέρχονται από τον Πόντο και τον Καύκασο [ Καυκάσια φυλή] στην σημερινή Γεωργία όπου συνέβει η μετάλλαξη του αρχάνθρωπου σε σύγχρονο άνθρωπο το 42.000πΧ μέχρι το 35.000πΧ. [Δείτε την χωροχρονοθέτηση της απλοομάδας G στην eupedia.com]
Υπόψη οι διαφορές του
homo sapiens με τον
homo sapiens sapiens αν και σημαντικότατες είναι ελάχιστες και οι ίδιοι δεν κατανοούν αυτές τις διαφορές και αναμιγνύονται γενετικά και πολιτιστικά με τους αυτόχθονες αρχανθρώπους μέχρι που επικρατούν γενετικά σε βάθος χρόνου οι σύγχρονοι άνθρωποι.
Οι αρχάνθρωποι εκτός από κυνηγοί τροφοσυλλέκτες ήταν γύρω στο 35.000πΧ και σποραδικοί κτηνοτρόφοι και καλλιεργητές και μέσω αυτής της γνώσης κατέληξαν συνδεδεμένοι με τον τόπο που ζούσαν, κατέληξαν να προτιμήσουν κάποιους με ευνοϊκές συνθήκες δημιουργώντας τα πρώτα σπέρματα πολιτισμού που φύτρωσαν και θέριεψαν σε πέντε πολύ ευνοϊκές περιοχές του πλανήτη.
Οι Πελασγοί ήταν πλάνητες-νομάδες- γύρισαν μέχρι το 10.000πΧ όλη την υφήλιο αναφέρονται ως ινδοευρωπαίοι επειδή περιπλανήθηκαν από την Ευρώπη μέχρι και την Ινδία με γεωγραφικούς όρους δηλαδή κι όχι εθνικούς -εξάλλου εθνικές συνειδήσεις δημιουργούνται κάπου το 5000 και μετά με τη μακροκρόνια εγκατάσταση στις ευνοϊκές περιοχές όπως δέλτα ποταμών [βλέπε α.δέλτα Μαιάνδρου ποταμού η Αιγηίδα, β.δέλτα Νείλου η Αίγυπτος, γ.δέλτα Κίτρινου ποταμού Κίνα, δ.δέλτα Ινδού ποταμού Ινδία] ή το μεσοδιάστημα δύο ποταμών Μεσοποταμία[μεταξύ Τίγρη και Ευφράτη] και την ανάπτυξη σε γεωργική και κτηνοτροφική βάση για πολλές γενιές.
Όλοι αυτοί πολιτισμοί είναι από ότι φαίνεται εξίσου αρχαίοι και μάλιστα είχαν επαφή προκατακλυσμιαία. Η επαφή αυτή από τις απαρχές τους ακόμη αποδεικνύεται από την γενετική ιστορία από το 35000 μέχρι το 5000 σχεδόν όλοι Οι λαοί των μεγάλων πολιτισμών της υφηλίου πλην των Κινέζων, έχουν κοινές 4 απλοομάδες G,E,J,K σε διαφορετικές αναλογίες και αναπτύξεις ανάμεσα σε πάρα πολλές συνολικά.Αυτό μας κάνει συγγενείς με τους Αιγύπτιους και τους μεσοποτάμιους έστω και σε ελάχιστο ποσοστό πια.
Ας δούμε πως έγινε αυτό.
Αποδεικνύεται πως οι Πελασγοί -απλοομάδα G- προερχόμενοι από τον Καύκασο έρχονται σε επαφή με τους αυτόχθονες αρχάνθρωπους στην Αιγιίδα μέσω του μαιάνδρου ποταμού: για τούτο ο μαίανδρος είναι φυλετικό σύμβολο και στη συνέχεια εθνικό σε ανάμνηση αυτής της πρώτης επαφής με τον τόπο εγκατάστασης και τον τοπικό του πολιτισμό.
Οι Πελασγοί όμως δεν σταμάτησαν στην Αιγιίδα αφού το σύμβολο τους τον μαίανδρο το βρίσκουμε από την Βαλκανική χερσόνησο στην Ιταλική στην Ηβηρική στη βόρεια Αφρική στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη στη μέση Ανατολή και την άπω Ανατολή αλλά και την μικρά Ασία μέχρι την Ανατολία που γειτονεύει με την Μεσοποταμία όσο και με την βόρειο Αφρική.
Όλες οι εκστρατείες της μυθικής- προϊστορικής εποχής: των Διονύσων και των Ηρακλείδων αποδεικνύονται αληθινές από τα μνημεία που έχουν στηθεί σε Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Σκωτία, Περσία, Ινδία, Αίγυπτο, Συρία, Ισραήλ, και πολλά ακόμη σημεία.
Φαίνεται έτσι πως οι Ευρωπαίοι έχουν κοιτίδα τον χώρο του Αιγαίου γεγονός που εξηγείται από τις γεωλογικές εξελίξεις του τελευταίου κατακλυσμού και σχηματισμού νέων υδάτινων ορίων των κοντινών ηπείρων Ευρώπης Αφρικής και Ασίας που καθορίζονται από τα νέα υδάτινα θαλάσσια σύνορα τους.
Οι αρχάνθρωποι του 700.000 πΧ γνώριζαν όπως αποδεικνύεται από το σπήλαιο Πετραλώνων εκτός από το κυνήγι -ήταν συλλέκτες τροφής άρα πιστεύουμε και άγριου μελιού-και τη φωτιά και τα όπλα και τη καλλιέργεια φυτών [από σπόρους δημητριακών και οσπρίων εξημερωμένους που βρέθηκαν μισοψημένοι ]
και είχαν εξημερώσει ζώα [όπως φαίνεται από τα απομεινάρια του φαγητού τους: κατσικάκι]
'Ηταν μεν αρχάνθρωποι αλλά διέθεταν ήδη ψήγματα πολιτισμού βρίσκουμε ειδώλια θεάς μητέρας από το 300.000πΧ.
Συμπεραίνουμε από τοιχογραφίες σε σπήλαιο στη Βαλένθια της Ισπανίας ότι η συλλογή μελιού από άγριες κυψέλες είναι ευρύτατη πρακτική το 8.500 πΧ.
 |
| Τοιχογραφία 8500 πΧ από σπήλαιο στη Βαλένθια της Ισπανίας που παριστάνει συλλογή άγριου μελιού. Υπόψη ακόμη δεν υπάρχουν διαμορφωμένες εθνικές συνειδήσεις. |
Συμπέρασμα γενικό:
Από τους απώτατους προϊστορικούς χρόνους οι άνθρωποι ήξεραν να παίρνουν το μέλι και να το χρησιμοποιούν στη διατροφή τους.
Δεν έχουμε στοιχεία για τους κυνηγούς άγριου μελιού στον σημερινό Ελληνικό χώρο έχουμε όμως το πήλινο καπνιστήρι εύρημα Σέσκλου 3300-4500 πΧ,
 |
Πήλινο σκεύος για το κάπνισμα των μελισσών. Εύρημα Σέσκλου 4500-3300π.Χ
|
και τις πήλινες κυψέλες του 4500 πΧ που ανακαλύφθηκαν στη Φαιστό δείχνουν ξεκάθαρα πως οι πρώιμοι Μινωίτες -ετεοκρήτες- ήταν ήδη μελισσοκόμοι περιωπής κι αυτό απαιτεί βάθος χρόνου για να εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό άρα ότι διδασκόμαστε για τους Μινωίτες είναι λειψό.
Ας δούμε τα στοιχεία της παράδοσης που καταγράφονται στο Μύθο που αναφέρονται στη μελισσοκομία ώστε να τον αποκωδικοποιήσουμε με βάση την εκτενή ανάλυση που προηγήθηκε.
Οι Θεοί του Ολύμπου τρέφονταν με νέκταρ και αμβροσία.
Οι Θεοί ήταν οι θεοποιημένοι πρόγονοι των Ελλήνων και αποδεικνύεται πως όντως έτρωγαν μέλι και έπιναν κρασόμελο. Πρώτος ο πρώτος Δίας ήταν ένας ξεχωριστός ηγέτης της εποχής των αρχανθρώπων που μεγάλωσε στο σπήλαιο Ιδαιον Άντρο στην Κρήτη την εποχή που η μεσόγειος ήταν λίμνη και η Αφρική μια κοντινή περιοχή προσβάσιμη μέσω της ιταλικής και βαλκανικής οροσειράς τότε.
Ο Διας ο πρώτος ζευγάρωσε με Αφρικανή καλλονή την Ευρώπη.
ο Δίας ο δεύτερος τράφηκε από τις Μέλισσες ως ορφανός και για τούτο τις είχε ως ιέρειες του.
Το αρχαιότερο πρόσωπο το οποίο εμφανίζεται στο χώρο της μελισσοκομίας είναι ο Αρισταίος.
Ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος αναφέρουν ότι ο Αρισταίος, γιος του Απόλλωνα θεού της μουσικής και της αρμονίας, και της Κυρήνης, κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα, ήταν ο εισηγητής της καλλιέργειας των μελισσών, του σταφυλιού και της ελιάς, ο προστάτης των βοσκών και των κυνηγών,
θεράποντας της ιατρικής και της μαντικής.
Πρώτος σταθμός του Αρισταίου είναι η Κέα όπου δίδαξε τους κατοίκους του νησιού και τη μελισσοκομία.
Έτσι, ο Αρισταίος υπήρξε για τους ανθρώπους και μάλιστα για τους κατοίκους της Κέας, ο πρώτος δάσκαλος μιας σειράς από χρήσιμες τέχνες κυριότερη από τις οποίες ήταν η μελισσοκομία.
Ο Αρισταίος και η μέλισσα θα γίνουν τα βασικά σύμβολα της Κέας και θα απεικονισθούν στα νομίσματα της Τουλίδας, της Καρθαίας και της Κορησίας.
Ο φτερωτός Αρισταίος ο μυθοποιημένος ήρωας, λεπτομέρεια από μελανόμορφο αμφορέα του 540 πΧ.
ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΕ Ο ΔΑΙΔΑΛΟΣ ΗΤΑΝ ΑΠΟ ΚΕΡΙ ΚΗΡΥΘΡΑΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ
Ο Αρισταίος, μία από τις πλέον αινιγματικές μορφές της αρχαίας ελληνικής λαϊκής θρησκείας, υπήρξε η κυριότερη μορφή του μυθολογικού κύκλου της Κέας.
Καρπός της ένωσης του Απόλλωνα με την νύμφη Κυρήνη, είδε το φως στην Αφρική, στα παλάτια της Λιβύης.
Μόλις γεννήθηκε ο Αρισταίος, ο Ερμής τον παρέδωσε στην Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Κι ήταν αυτές που έσταζαν στα χείλη του βρέφους, νέκταρ και αμβροσία κάνοντάς τον αθάνατο.
Όταν μεγάλωσε ο Αρισταίος οι Μούσες τον δίδαξαν την μαντική και την ιατρική.
Από τις Νύμφες διδάχθηκε την καλλιέργεια του αμπελιού, της ελιάς, αλλά και τη μελισσοκομία, τέχνη που θα τον χαρακτηρίζει στο εξής περισσότερο από κάθε άλλη.
Βλέπουμε πως ο μύθος εμπλέκει τον Αρισταίο με τον Δια με κοινή ιστορία και τέλος.
Υπήρξε όμως συστηματική μελισσοκομία κατά τους μυθικούς εκείνους χρόνους;
Περί αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, αφού ο περί του Αρισταίου μύθος το μαρτυρεί. Αποδείξεις βρίσκουμε όσο προχωρούμε προς τους ιστορικούς χρόνους.
Στην Οδύσσεια (Κ-519) αναφέρεται το «Μελίκρατον» κράμα μελιού και γάλακτος το οποίο έπιναν ως εκλεκτό ποτό.
Στην Οδύσσεια επίσης (Υ-168) ότι οι ορφανές κόρες του Πίνδαρου τρέφονταν από την Θεά Αφροδίτη με τυρί-μέλι και οίνο. Με την ίδια τροφή η μάγισσα Κίρκη σαγήνευσε τους συντρόφους του Οδυσσέα (Κ-213).
Ο Ησίοδος αναφέρει τους «Σίμβλους», όνομα που έδιναν στις κυψέλες της εποχής εκείνης. Τι είδος ήταν οι «Σίμβλοι» δεν είναι γνωστό. Πάντως ήταν κυψέλες κατασκευασμένες από ανθρώπους για την εκτροφή των μελισσών.
Επίσης στην Κρήτη κατά τις ανασκαφές στην Φαιστό βρέθηκαν πήλινες κυψέλες της Μινωικής εποχής (3.400 π.Χ.) πολύ αρχαιότερης της Ομηρικής.
Στην ίδια εποχή ανήκει επίσης το χρυσό κόσμημα που παριστάνει σύμπλεγμα δύο μελισσών, οι οποίες βαστάζουν κηρήθρα προερχόμενη από την πήλινη κυψέλη σωλήνα, όπως και άλλο χρυσό κόσμημα σε σχήμα μέλισσας, που βρέθηκε στις ανασκαφές της Κνωσσού.
