ἥδιστο μέλημα

Τετάρτη 25 Ιουνίου 2014

Η ΠΗΛΙΝΗ ΚΥΨΕΛΗ, 5500 ΧΡΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Πήλινη κυψέλη 1ου πΧ αιώνα που χρησιμοποιήθηκε στη ταφή παιδιού και διασώζεται άθικτη

Στην Κρήτη κατά τις ανασκαφές στην Φαιστό βρέθηκαν πήλινες κυψέλες της Μινωικής εποχής (3.400 π.Χ.),αναζητούμε φωτογραφικό υλικό όταν το βρούμε θα το αναρτήσουμε.
Ψάχνοντας για την πήλινη κυψέλη και ειδικά το υψέλι βρήκα μια μελέτη που μας διαφωτίζει για τα υψέλια τις θυρίδες και άλλα.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΥΨΕΛΙΟΥ ΣΤΗ ΝΑΞΟ

της Σοφίας Κορρέ

Νάξος, 6ο σε μέγεθος νησί στο Αιγαίο σύμφωνα με τα στοιχεία, το οποίο
παρά τη μεγάλη σε σχέση πάντα με τα άλλα μικρότερα νησάκια του
Αρχιπελάγους έκταση του, δείχνει να είχε μια ενιαία μορφή στη μελισσοκομία
του. Μια μορφή στηριγμένη στα κλασικά για την περιοχή, πήλινα οριζόντια
υψέλια, τα τοποθετημένα μέσα σε περίτεχνες θυρίδες, φτιαγμένες φυσικά από
πετρό-πλακες σε τράφους (πεζούλια ή αναβαθμίδες), όπως φαίνεται στη
παρακάτω φωτογραφία.

Το απίστευτα μοναδικό μελισσουργείο με τα εκπληκτικά κτίσματα-

θυρίδες στο χωριό της Κεραμωτής στη Νάξο.

Τα πήλινα υψέλια προφυλαγμένα από κρύο ζέστη βροχή και αέρα

Πήλινα οριζόντια υψέλια τοποθετημένα σε θυρίδες φτιαγμένες από πετρόπλακες σε τράφους (πεζούλια ή αναβαθμίδες), στη περιοχή Μέλανες Νάξου.

Τα υψέλια της Νάξου, όπως έχουν μετρηθεί σε διαστάσεις είναι
χαρακτηριστικά μεγάλα και ογκώδη -περίπου 1m μήκος - απ’ τα μεγαλύτερα
των νησιών μας. Τι σημαίνει αυτό; Καλές ανθοφορίες και εποχές; Ίσως.
Οι παλαιοί θυμούνται τέτοιες καλές μέρες, τηρουμένων των αναλογιών πάντα.

Το συγκροτημένο μελισσοκομείο με υψέλια ονομαζότανε μελισσουργείο.
Είχαμε λοιπόν τη μελισσόπλακα, δηλαδή στρογγυλή – πελεκητή
σχιστόπλακα, η οποία «θηλύκωνε» μπροστά στο υψέλι και το έφραζε
περιμετρικά και μόνον στο κάτω της μέρος προβλεπότανε και πελεκούτανε ένα
μικρό τοξωτό άνοιγμα, που προφανώς είχε το ρόλο της εισόδου των μελισσών.
Οι τρόποι κτισίματος των κηρυθρών απ’ τις μέλισσες μέσα στα υψέλια ήταν:
Σπαθάτες (κατά μήκος του υψελιού), Αρμενάτες (με κλίση 45 μοιρών) και
Βαρελάτες (στρογγυλές και κάθετες προς τον άξονα του υψελιού).
Ο τρύγος των υψελιών γινότανε μια φορά το χρόνο και κατά το μήνα
Αύγουστο και τα εργαλεία τους ήταν η μουργιά (μάσκα), καπνιστήρι (έκαιγαν
βουδιές) και μαχαίρες των μελισσών. Το μέλι συνήθως έπηζε
(=κρυσταλλωμένο). Άλλες μελισσοκομικές ορολογίες ήταν τα ασμάρια 10

(σμάρια), πουλιά (οι γόνοι), φηκάρια (βασιλοκύτταρα), κεραθός (γύρη),
κερόξυλα και κερουλάς (φτιαγμένος από βούρλα, για το στύψιμο του κεριού).
Τα μελισσουργεία ήταν μόνιμα και μεταφορές δεν γινόντουσαν. Οι μόνες
περιπτώσεις για κάτι τέτοιο ήταν όταν πουλούσαν υψέλια, οι μετακινήσεις
αυτές γίνονταν είτε με ζώα είτε στον ώμο!
Άλλοι “χαμένοι θησαυροί” βρίσκονται στο χωριό της Κεραμωτής, στο κέντρο
της Νάξου. Εκπληκτικά κομμάτια-κτίσματα στο σύνολο τους, δυσεύρετα,
κρυμμένα, πραγματικοί “μελισσοκομικοί Παρθενώνες’’. Χτίσματα ή
δημιουργήματα του προ –προηγούμενου αιώνα με πάνω από 200 θυρίδες, σε 3-4
επίπεδα (τράφους), δημιουργεί μια επιβλητική συνολική εικόνα, η οποία είναι
δύσκολο να αποτυπωθεί σε μια φωτογραφία.

Από παλιά στη περιοχή υπήρχαν πολλά αγριομέλισσα, τα ‘’βόλευε’’ φαίνεται
ο τόπος γιατί υπάρχουν πολλά ‘’κουφωτά βουνά’’, λόγω ασβεστολιθικής
σύστασης τους, υπήρχαν πολλές τρύπες στα βράχια ιδανικές για ‘’δέσιμο’’
σμαριών, δηλαδή πραγματικές πρωτόγονες κυψέλες.

πηγή
Τμήμα πτυχιακής εργασίας για τη μελισσοκομία στη Νάξο
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
«Κατάσταση και Προοπτικές της Μελισσοκοµίας
στο νησί της Νάξου»
Σοφία Κορρέ
Εισηγητής: Ελευθέριος Αλυσσανδράκης
Ηράκλειο, Μάιος 2010

Εξετάζοντας τι υπάρχει γενικότερα για το θέμα αυτό βρήκαμε τα εξής:
Από την Πάρο:

Στη Πάρο τα αντικείμενα της μελισσοκομικής ιστορίας του νησιού καταγράφονται από τον Μάρκο με το ιστολόγιο Parosbees.blogspot.com ένα από τα πρώτα για τη μελισσοκομία στην Ελλάδα