Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΙΟΥ "Η ΚΥΨΕΛΗ"

Ο συμβολικός χαρακτήρας της κυψέλης ώς υψηλής αισθητικής αποτίμησης είναι προφανής

[μουσείο μελισσοκομίας στην Ουκρανία ,κυψέλη της επαρχίας τότε της Τσαρικής μεγάλης Ρωσίας]
Με απασχόλησε η προέλευση της κατασκευής της κυψέλης από ξύλο ,αν δηλαδή αποτελεί την πρώτη μορφή τεχνητής κυψέλης απομίμησης της φυσικής.
Πιστεύω ότι συντέλεσε τα μέγιστα η ίδια η άγρια μέλισσα με την επιλογή της κοιλοτήτων δέντρων για να φτιάξει το σπιτικό της.












Απλές κοιλότητες κομμένων και τρυπημένων κορμών δέντρων πιστεύω πως αποτελούν την πρώτη απομίμηση φυσικής κυψέλης.



Το επόμενο στάδιο είναι νομίζω ο εξευγενισμός της μορφής με τη παράλληλη οικονομία υλικού χάριν εξοικονόμησης και του του χώρου-κενού απευθυνόμενο στο μελίσσι.



Εντέλει και μια απλή συναρμολόγηση μερικών σανίδων αρκεί για να δημιουργήσει το κοίλωμα όπου οι μέλισσες θα κτίσουν το εσωτερικό του σπιτιού τους



Επίσης η βολική χρήση απλών τετράγωνων κιβωτίων πιθανά κι από άλλες χρήσεις προερχόμενα- όπως τα κιβώτια μήλων στην Αφρική-είναι μια προσφιλής μέχρι σήμερα επίλυση του ζητήματος της στέγης του μελισσιού με οικονομία σε πρώτη ύλη και επένδυση αρχική...



Η χρήση του ξύλου έχει πάντως περάσει σε πολλαπλές εκδοχές ανάλογα με την ιδιαίτερη χρηστικότητα της μορφής



Εδώ ο παραλληλισμός κατοικία ανθρώπινη και κατοικία μελισσιού είναι πέρα από εμφανής απλά πρόδηλη.


Η χρήση καλαμιών και κλαδιών με συνδυασμό λάσπης ή ψημένου πηλού φαίνεται να είναι η επικρατούσα τακτική πολλών αιώνων Ελληνικής μελισσοκομίας τα γνωστά κοφινέλα
- απο το κοφίνι:μεγάλο δοχείο από πλεκτό καλάμι και λυγαριά-
αφού το κόστος των υλικών που μπορεί να βρει κανείς παντού στην Ελλάδα είναι μηδενικό η χρήση τους εύκολη και αποτελεσματική και εντέλει το σύνολο αποτελεί πολύ αποτελεσματικό μέσο που λύνει πάρα πολλά προβλήματα μεταφοράς συντήρησης αποθήκευσης κλπ όπως και μικροκλίματος για το μελίσσι.


















η χρήση της αρχικής μεθόδου της πλέξης χόρτων κλαδιών και καλαμιών δίνει τη θέση της στη χρήση ψημένης λάσπης -πηλού και τη κατασκευή των πήλινων δοχείων κυψελών όπως και την ιδέα για πέτρινες θυρίδες σε εσοχές λιθιών τις λεγόμενες θυρίδες







η ενασχόληση με τη μελισσοκομία σαν χομπυ ελευθέρου χρόνου και παρατήρησης [για τους πλούσιους και αργόσχολους ή όχι], δίνει και μια ιδιαίτερη χροιά και σημαντικότητα στην ίδια τη μελισσοκομία σαν ενασχόληση όπως και τα εργαλεία και εν γένει το μικρόκοσμο της.



η αισθητική Αρχιτεκτονική επιμέλεια της κυψέλης που ξεπερνά το ρόλο του απλού εργαλείου και καταλήγει σύμβολο ομορφιάς και ένδειξη αγάπης και φροντίδας περισσής







η χρηστικότητα επιβάλλει την μορφολογία εντάσεται αυτή η λογική στο λεγόμενο φουνξιοναλισμό -λειτουργικότητα σε πρώτο πλάνο-

ο επινοητής της διαιρούμενης σε αποσπώμενα πλαίσια κυψέλης Λάγκστροθ από το όνομα του επινοητή της .Η κυψάλη αυτού του τύπου επικράτησε μέχρι σήμερα με μικρές βελτιώσεις αφού εξυπηρετεί σε μέγιστο βαθμό μελισσοκόμο και μελίσσι ειδικά δε για χρήση νομαδικής - μεταφερόμενης κυψέλης.









Παρατηρώντας λίγο σε φωτογραφίες και σχέδια η σκίτσα του παρελθόντος που περιγράφουν το τεχνητό σπίτι του μελισσιού που ονομάζουμε κυψέλη θα δούμε ότι ποικίλει σε πολλούς τομείς ,μορφολογικά, λειτουργικά, κατασκευαστικά και αισθητικά αλλά και συμβολικά.

Μπορεί κανείς να αναγνωρίσει στην προσπάθεια όλων των τεχνικών και μεθόδων επίλυσης του ζητήματος της κατοικίας των μελισσών την επιλογή στο να λύσει κάποια βασικά θέματα, όπως η διατήρηση καλών συνθηκών υγιεινής αναπνοής και υγρασίας άρα εξαερισμού, με ταυτόχρονη θερμική άνεση του μελισσιού-μόνωση θερμική- όπως και κυκλοφοριακή διευκόλυνση των εντόμων, διασφαλίζοντας τους τον απαραίτητο χώρο για την ολοκλήρωση των βιολογικών λειτουργιών τους.

Χαριτολογώντας θα λέγαμε ότι ο μελισσοκόμος είναι ένας "ξενοδόχος" που εξασφαλίζει καλές συνθήκες διαμονής και ανάπτυξης του μελισσιού, που πληρώνεται σε είδος ανταλλάσσοντας τα προϊόντα της μέλισσας με αυτές τις υπηρεσίες και παροχές έτσι που όσο πιο πετυχημένα το πράττει, τόσο καλύτερο το κέρδος του και η ποιότητα των προϊόντων που παίρνει.

Από τη μία λοιπόν το μελίσσι σαν οργανισμός με ανάγκες εξειδικευμένες, συγκεκριμένες αλλά και περίπλοκες .Σαν μηχανισμός βιολογικός που είναι αποσκοπεί σε λεπτές ισορροπίες μεταξύ περιβάλλοντος και οργανισμού.
Ότι λίγο πολύ επηρεάζει και την κατοικία του ανθρώπου επηρεάζει και την κατοικία των εντόμων ειδικά δε ακραίες καταστάσεις όπως: ο σεισμός, η πυρκαγιά, η πλημμύρα, ο άνεμος,
αλλά και απλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως: η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι, το κρύο, η ζέστη, η μόλυνση, ο θόρυβος, η ορατότητα και η αναγνώριση, ο εξαερισμός, οι ακτινοβολίες, τα μικρόβια ,τα παράσιτα και οι εισβολείς κλέφτες ή και ληστές, και οπωσδήποτε οι εχθροί που τρέφονται με τις μέλισσες και τα προϊόντα τους: οι κυνηγοί τους ζώα άνθρωποι αρκούδες ποντίκια, πτηνά-πχ μελισσοφαγάς- έντομα -πχ σφήκες,αράχνες,παναγίτσες- .
Εννοείται δε ότι εξαρτώνται και από τα βασικά :διατροφή απο την νεκταροέκρριση άνθων,γύρη, μελιττώματα ,φυτών αλλά και νερό πόσιμο. Το πόσο προσιτά και επαρκή είναι αυτά.

Από την άλλη έχουμε τη λειτουργικότητα του καταλύματος του μελισσιού για τον μελισσοκόμο γιατί αποτελεί εξοπλισμό του-εργαλείο στην αποστολή του της ορθής φιλοξενίας του μελισσιού, εδώ περιοριζόμαστε στο τι βολεύει άμεσα τον μελισσοκόμο -στην πρακτικότητα-στις συγκεκριμένες εργασίες του καθαρισμού,συντήρησης, μεταφοράς, αποθήκευσης, επισκευής, αντικατάστασης,κατασκευής, ομαδοποίησης, τοποθέτησης, εξασφάλισης-διατήρησης τους, απο-συναρμολόγησης και συναρμολόγησης, παρακολούθησης, επέμβασης ,επέκτασης και αφαίρεσης τμημάτων, εισαγωγή ειδικών εξαρτημάτων ανά εποχές κι αφαίρεση τους , η σήμανση τους για τις αρχές, η αμεσότητα στους χειρισμούς δηλαδή ο περιορισμός στη χρήση ελάχιστου ή καθόλου αν είναι δυνατόν εργαλείων για την επίτευξη τους και βέβαια η ευκολία και η αποτελεσματικότητα με την οποία επιτυγχάνονται όλα τα παραπάνω.

Επίσης καθοριστική για τον μελισσοκόμο είναι η αντοχή τους σε όλους τους παραπάνω χειρισμούς, άρα η κατασκευαστική αρτιότητα τους και η διάρκεια τους στο χρόνο και τη χρήση τους,ενώ βέβαια το οικονομικό κόστος όλων αυτών αρχικό και συνεχόμενο είναι ίσως ο περισσότερο καθοριστικός παράγοντας.

Υπάρχει μέσα σε όλα αυτά και η αισθητική και καλαισθητική τους αποτίμηση, η αίσθηση του ιδιαίτερου και του συμβολισμού της μορφής, των χρωμάτων, των υλικών, των μεγεθών και γενικά των στοιχείων που απαρτίζουν τη κυψέλη.

Τα υλικά που έχουν αξιοποιηθεί για τη χρήση της μελισσοκομίας είναι τα ίδια που έχουμε χρησιμοποιήσει και στις κατοικίες μας.
Αυτό που διαφοροποιείται είναι ο τρόπος και βέβαια το μέγεθος και εντέλει οι μορφές που υπηρετούν τις σκοπιμότητες και τις ανάγκες.

Μπορούμε να δούμε μελίσσια με κυψέλες
1. από υλικά φυτικής προέλευσης όπως από πλεκτό χόρτο, από πλεκτά καλάμια και κλαδιά, από ξύλινους κορμούς, από ξύλινες τάβλες και εξαρτήματα ή από σύνθετη ξυλεία ή και συνθετική ξυλεία
2.από υλικά της γης ανόργανα όπως από λάσπη , από πηλό αποξηραμένο, από πηλό ψημένο-κεραμικό-, από πέτρα
3.από υλικά οργανικά όπως από δέρμα ζώων ή από κοπριά αγελάδας αλλά και από πλαστικές ύλες.

τέλος έχουν χρησιμοποιηθεί εξαρτήματα μεταλλικά, γυάλινα, πλαστικά σαν συμπληρώματα.
Δεν έχω βρει ακόμη εκτεταμένη χρήση του γύψου, του τσιμέντου, του γυαλιού και του μετάλλου.