ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ 6η συνεδρία

Γ’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
 

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΣΑΒΒΑΤΟ: 15 Νοεμβρίου 2014

6^η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Προϊόντα κυψέλης: ποιότητα, ασφάλεια, ταυτοποίηση

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΜΕΛΙΟΥ

(ομιλητής:Γ.Κόμητας)

Γ. Κόμητας

Διεύθυνση Κτηνιατρικής Περιφέρειας Πελοποννήσου

Η εγκατάσταση και εφαρμογή ενός Συστήματος Διαχείρισης της Ασφάλειας Τροφίμων (Σ.Δ.Α.Τ.) στις εγκαταστάσεις συσκευασίας μελιού διασφαλίζει την υγεία των καταναλωτών και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αδειοδότηση / καταχώρηση των εγκαταστάσεων αυτών με βάση τις απαιτήσεις του Καν 852/2004 Ε.Ε. Ένα Σ.Δ.Α.Τ. περιλαμβάνει:

α) Την εφαρμογή κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής και

β) Την εφαρμογή διαδικασιών με βάση τις αρχές του HACCP.

Η εφαρμογή κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής περιλαμβάνει:

1. Την κατάλληλη κατασκευή και εξοπλισμό της εγκατάστασης.
2. Τον έλεγχο στην ά ύλη (μέλι) και στα υλικά συσκευασίας.
3. Την υγιεινή των χώρων (καθαρισμός - απολύμανση).
4. Τον έλεγχο των θερμοκρασιών.
5. Την εφαρμογή μυοκτονίας - εντομοκτονίας.
6. Τον έλεγχο της ποιότητας του νερού.
7. Την υγιεινή και την εκπαίδευση του προσωπικού.
8. Την ιχνηλασιμότητα.
9. Την διαχείριση των απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων.

Η εφαρμογή διαδικασιών με βάση τις αρχές του HACCP περιλαμβάνει την εγκατάσταση ενός συστήματος το οποίο αναγνωρίζει τους κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων που παράγονται σε μία επιχείρηση και λαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Τα μέτρα αυτά λαμβάνονται από τον παραγωγό με τον έλεγχο Σημείων Ελέγχου (ΣΕ) και Κρίσιμων Σημείων Ελέγχου (ΚΣΕ) στην παραγωγική διαδικασία. 

 

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΥΨΕΛΗΣ-ΥΓΕΙΑ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

(ομιλητής:M.Καραζαφείρης)

Κ. Μ. Κασιώτης, Π. Αναστασιάδου και Κ. Μαχαίρα

Εργαστήριο Τοξικολογικού Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Εκάλης 7, Κηφισιά 14561

Η ανίχνευση υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων (γ.φ.) στους ιστούς των μελισσών, και στα προϊόντα κυψέλης αποτελεί σημαντικό πεδίο έρευνας στο τομέα της μελισσοκομίας, της αναλυτικής χημείας αλλά και της οικοτοξικολογίας.

Κατά το τρέχον έτος (2014) σημαντικός αριθμός δειγμάτων μελισσών, γύρης, μελιού, κηρήθρας και βασιλικού πολτού έχει σταλεί στο ΜΦΙ από αρχές αλλά και ιδιώτες μελισσοκόμους με σκοπό τον προσδιορισμό υπολειμμάτων γ.φ., μετά από περιστατικά θανάτων μελισσοσμηνών. Η ανάλυση των δειγμάτων πραγματοποιήθηκε με πολύ-υπολειμματική μέθοδο 115 δραστικών ουσιών βασισμένη στην Υγρή Χρωματογραφία Φασματομετρίας Μάζας Τριπλού Τετραπόλου με Ιοντισμό Ηλεκτροψεκασμού (HPLC-ESI-MS/MS). Η εκχύλιση των γ.φ. από το εκάστοτε μητρικό υλικό (μέλισσες, μέλι, γύρη, κηρήθρα και βασιλικό πολτό) και η κατεργασία του δείγματος βασίστηκε σε τροποποίηση της μεθόδου QuEChERS.

Συγκεκριμένα μέχρι και τα μέσα Σεπτέμβρη 2014 στο ΜΦΙ εστάλησαν για ανάλυση υπολειμμάτων γ.φ. πενήντα εννέα (59) δείγματα νεκρών μελισσών, επτά (7) δείγματα μελιού, οκτώ (8) δείγματα γύρης, μία (1) κηρήθρα και ένα (1) δείγμα βασιλικού πολτού. Οι περιοχές από τις οποίες εστάλησαν τα δείγματα, αυτές ήταν: Αττική, Κως, Κεφαλλονιά, Αχαΐα, Χαλκιδική, Αρκαδία, Καλαμπάκα, Λακωνία, Ζάκυνθος, Κορινθία, Αργολίδα, Καβάλα, Αμοργός, Άνδρος, Αριδαία, Κρήτη, Πάρος, Λευκάδα. Στους ιστούς των νεκρών μελισσών ανιχνεύτηκαν 13 δραστικές ουσίες σε συγκεντρώσεις που κυμαίνονταν από 2.4 έως 30500 ng/g σωματικού βάρους μέλισσας, πράγμα το οποίο βεβαιώνει την συσσώρευση των ουσιών αυτών στις μέλισσες. Είναι αξιοσημείωτο ακόμη ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 78% από τα δείγματα (46 θετικά εκ συνόλου 59) των νεκρών μελισσών ήταν θετικό σε τουλάχιστον μία δραστική ουσία. Από τα 7 δείγματα μελιού μόνο το ένα ήταν θετικό σε μία δραστική ουσία, ενώ από τα 8 της γύρης το 50% ήταν θετικό σε τουλάχιστον μία δραστική. Τέλος το ένα δείγμα κηρήθρας και το δείγμα βασιλικού πολτού ήταν θετικά σε τουλάχιστον ένα γ.φ.

Συμπερασματικά, τα παραπάνω αποτελέσματα υποδηλώνουν την αναγκαιότητα συνεχούς ελέγχου των υπολειμμάτων γ.φ. στις μέλισσες και τα προϊόντα κυψέλης ενώ παράλληλα, τονίζουν την σημασία ενθάρρυνσης από την Πολιτεία, ερευνητικών έργων-δράσεων τα οποία παρέχουν στους μελισσοκόμους και σε όσους εμπλέκονται στη Μελισσοκομία σημαντική γνώση στο πολυ-παραγοντικό θέμα της ορθής διαχείρισης της μελισσοκομίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του εξαιρετικά σοβαρού προβλήματος της θνησιμότητας των μελισσών. 

 

 

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟ ΜΕΛΙ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

(ομιλητής:Σ.Καραμπουρνιώτη)

Σ. Καραμπουρνιώτη ¹, Σ. Σκαρέας², Ν. Γρηγοριαδου¹, Χ. Σπυριδάκη¹

¹ ΑΤΤΙΚΗ Πίττας, Διεύθυνση Διασφάλισης Ποιότητας

² ΑΤΤΙΚΗ Πίττας Τμήμα Αγορών και Ανάπτυξης Μελισσοκομίας

Το μέλι είναι ένα τρόφιμο υψηλής διατροφικής αξίας που λόγο της σύστασης του θεωρείται περισσότερο ασφαλές σε σχέση με άλλα τρόφιμα. Θα συζητήσουμε τους φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς κινδύνους που πρέπει να προβλεφθούν και να αντιμετωπιστούν, σε μια μικρή ή και μεγάλη μονάδα τυποποίησης. Γενικά, το μέλι δεν αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους αλλοίωσης ή υποβάθμισης. Η μέλισσα παράγει ένα άριστο προϊόν, επομένως η όποια παρέκκλιση οφείλεται αποκλειστικά στις διαδικασίες που ακολουθεί ο μελισσοκόμος και στη συνέχεια ο τυποποιητής.

Οι φυσικοί κίνδυνοι μπορούν να μειωθούν με προσεκτικούς μελισσοκομικούς χειρισμούς κατά τη διάρκεια του τρύγου και μέχρι την συσκευασία. Οι χημικοί κίνδυνοι αφορούν κυρίως σε επεμβάσεις του μελισσοκόμου για αντιμετώπιση ασθενειών των μελισσών, αλλά και σε εξωγενείς παράγοντες (π.χ. φυτοφάρμακα). Οι βιολογικοί κίνδυνοι αναφέρονται κυρίως σε ζυμώσεις («ξίνισμα») που οφείλονται συνήθως στις συνθήκες αποθήκευσης..

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΕΛΙΟΥ: ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ & ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

(ομιλητής:Π.Γιώτσιου)

Π. Γώτσιου¹, Γ. Μοσχίδης², Μ. Δήμου³

¹ Εργαστήριο αναλυτικής χημείας, Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων

² Εργαστήριο ανάλυσης μελιού, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου

³ Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ.

Στην εργασία παρουσιάζονται τα κύρια σημεία της μεθοδολογίας της μικροσκοπικής ή γυρεοσκοπικής εξέτασης του μελιού (μελισσοπαλυνολογική ανάλυση): παρασκευή δείγματος, αναγνώριση γυρεόκοκκων, καταμέτρηση και ερμηνεία αποτελεσμάτων. Ακόμη, συζητιούνται τα πλεονεκτήματα της ανάλυσης για την ταυτοποίηση της βοτανικής προέλευσης των μελιών και τα σημεία στα οποία μπορούν να υπεισέλθουν υποκειμενικοί παράγοντες και να υπάρχει παραλλακτικότητα μεταξύ διαφορετικών εργαστηρίων. Τέλος, τονίζεται η ανάγκη ύπαρξης πρότυπων δειγμάτων αναφοράς και γυρεολογικού άτλαντα για τη σωστή αναγνώριση των γυρεόκοκκων, καθώς και η εναρμόνιση των κριτηρίων που χρησιμοποιούν οι αναλυτές για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

 

"ΔΙΑΣΤΑΣΗ" ΩΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ - ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

(ομιλητής:Χρ.Τανανάκη)

Χρ. Τανανάκη, Δ. Κανέλης, Β. Λιόλιος, Μ. Δήμου, Εμ. Καραζαφείρης,

Γ. Γκόρας, Α. Θρασυβούλου

Εργαστήριο Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας, Τμήμα Γεωπονίας, Σχολή Γεωπονίας Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,

e-mail: tananaki@agro.auth.gr

Η ενζυμική δράση της διαστάσης χρησιμοποιείται ως κριτήριο ποιοτικού ελέγχου του μελιού και συχνά οι μειωμένες τιμές της συνδυάζονται με τη νοθεία και την θερμική επεξεργασία του προϊόντος. Η παράμετρος αυτή φαίνεται να παρουσιάζει μεγάλη παραλλακτικότητα και να επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως, η διατροφή της μέλισσας, ο ρυθμός συλλογής, η βοτανική προέλευση, η επεξεργασία και οι θερμοκρασίες αποθήκευσης του μελιού. Το γεγονός αυτό δημιουργεί συχνά προβλήματα κατά την διάρκεια του ποιοτικού ελέγχου του μελιού.

Προκειμένου να ερευνηθεί η φυσική παραλλακτικότητα της διαστάσης, μελετήθηκαν δυνητικοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τις τιμές αυτού του ενζύμου. Τα ερευνητικά αποτελέσματα έδειξαν μεγάλη διακύμανση της διαστάσης, τόσο μεταξύ των μελισσιών του ίδιου μελισσοκομείου, όσο και μεταξύ των πλαισίων της ίδιας κυψέλης, με την σχετική τυπική απόκλιση στην πρώτη περίπτωση να είναι μεγαλύτερη από 20% και στην δεύτερη να είναι της τάξης του 4%. Αρνητική συσχέτιση βρέθηκε μεταξύ του ρυθμού συλλογής του φυτικού χυμού και των τιμών της διαστάσης του παραγόμενου μελιού (r = -0,834, p = 0,079), γεγονός που οφείλεται στην περιορισμένη δυνατότητα επεξεργασίας και εμπλουτισμού του προϊόντος από τις μέλισσες. Στην γρήγορη συλλογή του μελιού μπορούν να αποδοθούν και οι χαμηλές τιμές διαστάσης σε ορισμένα είδη μελιού, όπως του μελιού πορτοκαλιάς και του πευκόμελου . Ακόμη και σε πειραματικά μελίσσια υψηλής δυναμικότητας (πληθυσμού 14 με 19 πλαισίων), που τοποθετήθηκαν σε πευκοδάσος κατά την διάρκεια έντονης μελιτοφορίας, το συλλεγόμενο μέλι παρουσίασε χαμηλές τιμές διαστάσης (μέσος όρος 13,8 DN). Επομένως, η χαμηλή ενζυμική δράση που παρουσιάζει το πευκόμελο και δημιουργεί προβλήματα στους μελισσοκόμους κατά τη διάθεση, αποδίδεται στην υψηλή ταχύτητα συλλογής του. Αξιοσημείωτο είναι ότι στα εικοσιτέσσερα δείγματα ανοιξιάτικου πευκόμελου συλλογής 2007, έτους που χαρακτηρίστηκε από υψηλή παραγωγή, ο μέσος όρος της διαστάσης ήταν 4,4 DN. Εκτός από την φυσική παραλλακτικότητα της διαστάσης, χαμηλές τιμές παρατηρούνται και από λανθασμένους μελισσοκομικούς χειρισμούς, όπως η τροφοδοσία κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, η θέρμανση σε υψηλές θερμοκρασίες και η μακρόχρονη αποθήκευση του μελιού. Αυτές οι πρακτικές με κατάλληλη καθοδήγηση μπορούν να αποφευχθούν, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Οι φυσικές όμως αποκλίσεις της δράσης του ενζύμου διαστάση δεν μπορούν να ελεγχθούν, γι' αυτό και η χρήση του συγκεκριμένου ποιοτικού κριτηρίου του μελιού τίθεται υπό συζήτηση.

ΟΙ ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

                          (ομιλητής:Ε.Αλυσσανδράκης)

Χ. Τράκα¹, Ε. Αλυσσανδράκης^1,2, Ειρήνη Αναστασάκη³, Π. Χαριζάνης¹ και Δ. Λαζαράκης¹

1. Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, melissa@aua.gr

2. Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης

3. Εργαστήριο Γενικής Χημείας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η πρόπολη είναι ένα από τα πολυτιμότερα και αινιγματικά προϊόντα της μέλισσας με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Έχει αποδειχθεί ότι κατέχει ένα ευρύ φάσμα βιολογικών δραστηριοτήτων (αντιμικροβιακή, αντιϊική, αντιφλεγμονώδη, αντικαρκινική, κ.λπ.), λόγω των διαφορετικών συστατικών της.

Η χημική σύνθεση της πρόπολης είναι ιδιαίτερα μεταβλητή και εξαρτάται κυρίως από την τοπική χλωρίδα. Στην παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε ο προσδιορισμός των ολικών φαινολικών συστατικών (ΟΦΣ) με τη μέθοδο Folin- Ciocalteau, και εκτιμήθηκε η αντιοξειδωτική ικανότητα με τις μεθόδους DPPH και ABTS 123 αιθανολικών εκχυλισμάτων πρόπολης από 15 περιοχές της Ελλάδας. Η περιεκτικότητα ΟΦΣ κυμάνθηκε μεταξύ 1 και 203 mg CAE/gr πρόπολης. Τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα είχαν τα δείγματα από τη Βοιωτία και τη μικρότερη αυτά της Λακωνίας με μέση τιμή 161,4 και 7,82 mg CAE/gr πρόπολης, αντίστοιχα. Δείγματα που συλλέχθηκαν από περιοχές με λεύκες (Βοιωτία) παρουσίασαν μεγαλύτερες τιμές.

Αντίθετα, δείγματα από περιοχές με δέντρα που παράγουν ρητίνη (Χίος), αλλά και από περιοχές με φτωχή βλάστηση (Κύθνος) είχαν πολύ χαμηλές τιμές. Αναφορικά με τη δοκιμή DPPH, η μέση τιμή για όλα τα δείγματα ήταν 874,9 mg Trolox/gr πρόπολης (εύρος τιμών 37-7899 mg Trolox/gr πρόπολης). Ενώ, η μέση τιμή της δοκιμής ΑΒΤS ήταν 832,5 mg Trolox/gr πρόπολης, (50-3552 mg Trolox/gr πρόπολης). Τη μεγαλύτερη τιμή παρουσίασαν τα δείγματα της Βοιωτίας και στις δυο μεθόδους, με τα δείγματα από τη Λακωνία να έχουν τη χαμηλότερη τιμή με τη μέθοδο DPPH και αυτά από την Κύθνο με την ABTS. Θετική γραμμική συσχέτιση παρουσιάζουν οι τρεις μέθοδοι (R² _{Folin- Ciocalteau - ABTS}=0,8399, R² _{DPPH - ABTS} =0,7189, R² _{Folin- Ciocalteau - DPPH}=0,6164). Επιπλέον, συγκρίνοντας τα δείγματα ανά εποχή συλλογής, δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές, τα ανοιξιάτικα ωστόσο δείγματα, είχαν χαμηλότερες τιμές.

Από τα αποτελέσματα είναι σαφές η παραλλακτικότητα δειγμάτων ελληνικής πρόπολης ως προς την περιεκτικότητα σε ΟΦΣ και το αντιοξειδωτικό τους δυναμικό είναι πολύ μεγάλη και συνδέεται άρρηκτα με την χλωρίδα της περιοχής όπου βρίσκονται οι μέλισσες.

ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΧΗΜΙΚΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΓΥΡΗΣ ΧΩΡΙΣ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

(ομιλητής:Α.Θρασυβούλου)

Β. Λιόλιος, Χρ. Τανανάκη, Μ. Δήμου, Δ. Κανέλης, Α. Θρασυβούλου

Εργ. Μελισσοκομίας_Σηροτροφίας , ΑΠΘ

Είναι αρκετά δύσκολο να προσδιοριστεί γενικά η χημική σύνθεση της γύρης, γιατί αποτελείται από σβώλους γύρης που προέρχονται από διαφορετικά φυτά. Το κάθε φυτό δίνει γύρη με διαφορετική χημική σύσταση. Ακόμα και η γύρη η οποία συλλέγεται από το ίδιο μελίσσι στην ίδια τοποθεσία διαφέρει στις διάφορες εποχές λόγω των διαφορών που υπάρχουν στην βοτανική προέλευση των σβώλων γύρης που αποτελούν το τελικό προϊόν. .

Έχοντας αυτά υπόψη, αναπτύξαμε μέθοδο με την οποία μπορούν να διαπιστωθούν τα βασικά συστατικά της γύρης χωρίς χημική ανάλυση. Η μέθοδος στηρίζεται στον διαχωρισμό των σβώλων γύρης που αποτελούν ένα συγκεκριμένο δείγμα, τον υπολογισμό της αναλογίας συμμετοχής των σβώλων αυτών στο μείγμα και τη βοτανική τους προέλευση. Με βάσει τα στοιχεία αυτά υπολογίζεται η χημική σύνθεση της γύρης από την τράπεζα δεδομένων που δημιούργησε το Εργαστήριο Μελισσοκομίας αναλύοντας τη γύρη των κυριότερων μελισσοκομικών φυτών της χώρας.

Η εφαρμογή της μεθόδου προϋποθέτει ότι η γύρη ενός φυτού που συλλέγεται από διαφορετικές περιοχές έχει παρόμοια σύσταση. Για να διαπιστωθεί εάν η συνθήκη αυτή ισχύει συλλέχτηκε γύρη από λαδανιά (Cistus sp.) και σιναπιού (Sinapis sp) από 11 διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας, καθώς επίσης και από 2 περιοχές της Κύπρου και δύο της Βουλγαρίας και αναλύθηκαν όσο αφορά τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια, τα ζάχαρα και εννέα διαφορετικά ιχνοστοιχεία, Βρέθηκε ότι οι πρωτεΐνες, τα λιπίδια και 4 από τα ιχνοστοιχεία (P, Mg, K, Ca) δεν διέφεραν σημαντικά και άρα η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί. Αντίθετα βρέθηκε ότι η γύρη του ιδίου φυτού που συλλέγεται από διαφορετικές περιοχές της χώρας διαφέρει σημαντικά όσο αφορά τα ζάχαρα και τα ιχνοστοιχεία Na, Cu, Fe, Zn M και Μn. Οι διαφορές στα ζάχαρα οφείλονται στο μέλι ή το νέκταρ που οι μέλισσες χρησιμοποιούν για να σχηματίσουν τους σβώλους γύρης και να τους «πακετάρουν» στα καλάθια των πίσω ποδιών τους. Επειδή το νέκταρ αυτό διαφέρει από περιοχή σε περιοχή εμφανίζονται επίσης διαφορές και στη σύσταση της γύρης όσο αφορά τους υδατάνθρακες.

Στη συνέχεια των πειραμάτων σε 11 δείγματα γύρης εφαρμόστηκε η παραπάνω μεθοδολογία για να βρεθούν οι πρωτεΐνες και τα λιπίδιά τους, χωρίς χημική ανάλυση. Στην συνέχεια τα 11 δείγματα αναλύθηκαν χημικά και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με εκείνα της πρόβλεψης. Οι διαφορές μεταξύ της πρόγνωσης και του αποτελέσματος της χημικής σύστασης ήταν στατιστικά μη σημαντικές αποδεικνύοντας έτσι ότι μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος. Η ολοκλήρωση της μελέτης αυτής θα βοηθήσει στον γρήγορο προσδιορισμό της γύρης χωρίς την χρονοβόρα εργαστηριακή ανάλυση και θα μπορεί να εφαρμοστεί και σε εργαστήρια που στερούνται των απαραίτητων επιστημονικών οργάνων ανάλυσης.

Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας επεκτείνει την μέθοδο αυτή στις βιταμίνες, τα αμινοξέα και άλλα συστατικά της γύρης σε συνεργασία με Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα άλλων χωρών. Η έρευνα αυτή γίνεται με αποκλειστικούς πόρους του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας, ΑΠΘ και δεν έχει χρηματοδοτηθεί από κανένα φορέα.

ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΟΛΤΟΥ

                      (ομιλητής:Π.Μπαγιάτης)

Π. Μπαγιάτης, Ε. Λαζαρίδου, Δ. Λάππα, Ε. Καλαντζή, Α. Τσούνης

Πανελλήνιος Σύνδεσμος Επαγγελματιών Μελισσοκόμων Βασιλοτρόφων- Παραγωγών Βασιλικού πολτού & Λοιπών προϊόντων κυψέλης

Επαγγελματίες Μελισσοκόμοι από όλη τη χώρα συγκεντρώθηκαν και δημιούργησαν τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Επαγγελματιών Μελισσοκόμων Βασιλοτρόφων- Παραγωγών Βασιλικού πολτού & Λοιπών προϊόντων κυψέλης, πριν από 6 χρόνια. Σκοπός του Συνδέσμου είναι μεταξύ άλλων να βρεθεί λύση στο πρόβλημα παραγωγής και διάθεσης του Ελληνικού βασιλικού πολτού (ΒΠ) και της γύρης. Για τα δύο αυτά προϊόντα ως γνωστό, δεν υπάρχουν ποιοτικά κριτήρια και δεν καλύπτονται από στοιχειώδης νομοθετικές διατάξεις με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζεται η αγνότητα, η ασφάλειά και η αυθεντικότητά τους.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα ο Σύνδεσμος ζήτησε την συνεργασία των ερευνητικών κέντρων της χώρας. Αποτέλεσμα της δραστηριότητας αυτής, προέκυψε συνεργασία με το Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας του ΑΠΘ. Ακολούθησε προσπάθεια 6 χρόνων, όπου τα μέλη του Συνδέσμου, τηρώντας ένα αυστηρό πρωτόκολλο συνεργασίας απέστειλαν στο εργαστήριο για συνεχείς χρονιές δείγματα ΒΠ και γύρης από τα περισσότερα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας, ανέπτυξε μεθόδους για τον προσδιορισμό της γεωγραφικής προέλευσης των προϊόντων αυτών το οποίο απαιτεί τουλάχιστο 3 χρόνια συνεχούς παρακολούθησης, δειγματοληψίας και ανάλυσης.

Την προσπάθεια αυτή βοήθησε και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠ.Α.Α.Τ.) το οποίο επιδότησε τις τελευταίες τρεις χρονιές τα έξοδα ανάλυσης των δειγμάτων. Αποτέλεσμα της δραστηριότητας αυτής είναι, σήμερα αρκετοί συνάδελφοι να έχουν πιστοποιήσει την γνησιότητα και την γεωγραφική προέλευση του βασιλικού πολτού που παράγουν. Με τους συναδέλφους αυτούς υπογράφηκε σύμβαση σύμφωνα με την οποία θα ακολουθούν συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής και θα δέχονται τακτικούς και έκτακτους ελέγχους που θα διασφαλίζουν την προέλευση και τη γνησιότητά των προϊόντων τους.

Παράλληλα το Εργαστήριο Μελισσοκομίας ανέλυσε τα φυσικοχημικά, οργανοληπτικά και μικροσκοπικά χαρακτηριστικά των δειγμάτων ΒΠ και γύρης, τα συνέκρινε με αντίστοιχα δείγματα που προέκυψαν από αυστηρό πειραματισμό και κατάθεσε στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.Α.Α.Τ. προτάσεις για τα ποιοτικά κριτήρια του Ελληνικού ΒΠ και της γύρης. Η εξέλιξη αυτή μας φέρνει πολύ κοντά στην επιζητούμενη λύση για νομοθετική κάλυψη των προϊόντων κυψέλης και την πάταξη της παραπλάνησης του καταναλωτή από τις ελληνοποιήσεις.

Η στενή αυτή συνεργασία επιστημόνων και παραγωγών δείχνει τα οφέλη που μπορούν να έχουν οι μελισσοκόμοι παραγωγοί όταν συμβάλουν και συμμετέχουν στην επιστημονική έρευνα , οφέλη που τα μέλη του Συνδέσμου μας απολαμβάνουν.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ TA ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΟΛΤΟΥ

(ομιλητής:Α.Θρασυβούλου)

Δ. Κανέλης, Χρ. Τανανάκη, Β. Λιόλιος, Μ. Δήμου, Γ. Γκόρας,

Ε. Καραζαφείρης, Α. Θρασυβούλου

Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

www.beelab.gr

Παρά το γεγονός ότι ο Βασιλικός Πολτός (ΒΠ) αποτελεί μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τον μελισσοκόμο εντούτοις η διακίνηση και εμπορία του παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα γιατί το προϊόν δεν καλύπτεται από αποδεκτά ποιοτικά κριτήρια με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ελεγχτεί η αυθεντικότητα, η ποιότητα και η ασφάλειά του.

Χώρες όπως η Βουλγαρία, η Τουρκία, η Ιαπωνία, η Πολωνία, η Βραζιλία και πιθανόν μερικές άλλες κάλυψαν το κενό αυτό με εθνικές αποφάσεις. Παράλληλα ο Διεθνής Οργανισμός για το Μέλι (ΙΗC) πρότεινε ποιοτικά κριτήρια που θα μπορούσαν να γίνουν διεθνώς αποδεκτά και να εφαρμοστούν σ’ όλες τις χώρες. Μελετώντας τις εθνικές προδιαγραφές και τις προτάσεις του IHC διαπιστώνεται ότι υπάρχουν τόσο μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους, ώστε η εφαρμογή τους θα δημιουργούσαν αξεπέραστες δυσκολίες στην εμπορία και διακίνηση του προϊόντος.

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν ποιοτικά κριτήρια για κανένα προϊόν της μέλισσας εκτός του μελιού. Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας-ΑΠΘ ανάλαβε να υποβάλλει πρόταση για τον καθορισμό των ποιοτικών κριτηρίων του ΒΠ και της γύρης. Για το σκοπό αυτό μελέτησε τους παράγοντες που πιθανόν να επηρεάσουν τη σύσταση του ΒΠ (τροφοδοσίες, γεωγραφική και βοτανική προέλευση, εποχιακές διακυμάνσεις κ.ά) και παράλληλα συνέλεξε μεγάλο αριθμό δειγμάτων από διαφορετικές περιοχές της χώρας ώστε να διαπιστώσει την φυσική παραλλακτικότητα που υπάρχει στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του. Η έρευνα ολοκληρώθηκε και υποβλήθηκε πρόταση στο ΥΑΑΤ με τα ποιοτικά κριτήρια του ΒΠ τον Ιανουάριο του 2014. Αναμένεται συζήτηση με τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου και τους φορείς των μελισσοκόμων.

Τα προτεινόμενα όρια για τον ελληνικό ΒΠ, διαφέρουν σε αρκετά σημεία από τα προτεινόμενα όρια του IHC και των εθνικών προδιαγραφών άλλων χωρών. Οι διαφορές οφείλονται σ’ ότι τα μέχρι σήμερα εθνικά πρότυπα άλλων χωρών βασίστηκαν σε μεθόδους ανάλυσης παλαιότερων ετών όπως της Βουλγαρίας (1984), Πολωνίας (1996) και Τουρκίας (2000), σε μικρό αριθμό δειγμάτων και δεν έλαβαν υπόψη τους παράγοντες εκείνους που πιθανόν να επηρεάσουν τη σύνθεση του προϊόντος.

Το πρόγραμμα αυτό επιδοτήθηκε μερικώς από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΑΑΤ) .

 Οι περιλήψεις των ομιλιών στην ιστοσελίδα της 
Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας. 

Οι ηχογραφημένες ομιλίες βρίσκονται στην ιστοσελίδα
Βυσσινί Μέλισσα