Τρίτη 1 Μαΐου 2012

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, ΚΟΣΜΗΜΑ ΜΙΝΩΙΚΟ ΤΟΥ 2500πΧ ΒΡΕΘΗΚΕ ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΟΧΕΙΑ ΜΕΛΙΟΥ ΤΟΥ 3400πΧ ΣΤΑ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ.



Η μέλισσα εμφανίστηκε στον πλανήτη μας την Τριτογενή περιόδο στην αρχή της Καινοζωϊκής εποχής, δηλαδή πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση του ανθρώπου.

Αν υποθέσουμε ότι μαζί με τις μέλισσες εμφανίστηκε και το μέλι , μπορούμε να συμπεράνουμε με σιγουριά ότι από τότε μέχρι σχεδόν το 16ο μ.Χ. αιώνα το μέλι ήταν το μοναδικό ζαχαρώδες μη παρασκευασμένο τρόφιμο στον τότε  κόσμο.
Η αρχή της ελληνικής μελισσοκομίας χάνεται στο απώτατο παρελθόν της Μυθικής εποχής τη λεγομένη και Προ-ιστορική περίοδο σε διάστημα που αποδεικνύεται απο τον παλαιοντολόγο καθηγητή Πουλιανό και τα ευρήματα του στο σπήλαιο των Πετραλώνων στη Χαλκιδική  όπου και εκτίθενται στο εκεί Μουσείο Παλαιοντολογίας φτάνει στα 2.000.000 πΧ .Πολύ διαφορετικά στοιχεία από αυτά που μαθαίναμε εμείς στο σχολείο για την ιστορία μας πολύ διαφορετικά και από αυτά που και σήμερα μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο παντού στο κόσμο!


Από τους προϊστορικούς χρόνους οι άνθρωποι ήξεραν να παίρνουν το μέλι και να το χρησιμοποιούν στη διατροφή τους. Επί πολλούς αιώνες το μέλι ήταν η μόνη γνωστή γλυκαντική ουσία.

Οι Θεοί του Ολύμπου τρέφονταν με νέκταρ και αμβροσία.

Ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος αναφέρουν ότι ο Αρισταίος, γιος του Απόλλωνα θεού της μουσικής και της αρμονίας, και της Κυρήνης, κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα,

ήταν ο εισηγητής της καλλιέργειας των μελισσών, του σταφυλιού και της ελιάς,
ο προστάτης των βοσκών και των κυνηγών,
θεράποντας της ιατρικής και της μαντικής.

 Ο Αρισταίος γεννήθηκε στην Λιβύη και ο Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν.

Πρώτος σταθμός του Αρισταίου είναι η Κέα όπου δίδαξε τους κατοίκους του νησιού και τη μελισσοκομία.
 Έτσι, ο Αρισταίος υπήρξε για τους ανθρώπους και μάλιστα για τους κατοίκους της Κέας, ο πρώτος εφευρέτης μιας σειράς από χρήσιμες τέχνες κυριότερη από τις οποίες ήταν η μελισσοκομία.
 Ο Αρισταίος και η μέλισσα θα γίνουν τα βασικά σύμβολα της Κέας και θα απεικονισθούν στα νομίσματα της Τουλίδας, της Καρθαίας και της Κορησίας.




Ο φτερωτός Αρισταίος, λεπτομέρεια από μελανόμορφο αμφορέα του 540 πΧ.


ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΕ Ο ΔΑΙΔΑΛΟΣ ΗΤΑΝ ΑΠΟ ΚΕΡΙ ΚΗΡΥΘΡΑΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

Το αρχαιότερο πρόσωπο το οποίο εμφανίζεται εις το χώρο της μελισσοκομίας είναι ο Αρισταίος.

Ο Αρισταίος, μία από τις πλέον αινιγματικές μορφές της αρχαίας ελληνικής λαϊκής θρησκείας, υπήρξε η κυριότερη μορφή του μυθολογικού κύκλου της Κέας.



Καρπός της ένωσης του Απόλλωνα με την νύμφη Κυρήνη, είδε το φως στην Αφρική, στα παλάτια της Λιβύης.
Μόλις γεννήθηκε ο Αρισταίος, ο Ερμής τον παρέδωσε στην Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Κι ήταν αυτές που έσταζαν στα χείλη του βρέφους, νέκταρ και αμβροσία κάνοντάς τον αθάνατο.
Όταν μεγάλωσε ο Αρισταίος οι Μούσες τον δίδαξαν την μαντική και την ιατρική.
Από τις Νύμφες διδάχθηκε την καλλιέργεια του αμπελιού, της ελιάς, αλλά και τη μελισσοκομία, τέχνη που θα τον χαρακτηρίζει στο εξής περισσότερο από κάθε άλλη.



Πρώτος σταθμός του Αρισταίου θεωρείται η Κέα όπου δίδαξε τους κατοίκους του νησιού και τη μελισσοκομία. Έτσι ο Αρισταίος υπήρξε για τους ανθρώπους και μάλιστα για τους νησιώτες κατοίκους της Κέας, ο πρώτος ευρετής μιας σειράς από χρήσιμες τέχνες κυριότερη από τις οποίες ήταν η εκτροφή των μελισσών. Ο Αρισταίος και η μέλισσα θα γίνουν τα βασικά σύμβολα του νησιού και θα απεικονισθούν στα νομίσματα της Τουλίδας, της Καρθαίας και της Κορησίας.



Υπήρξε όμως συστηματική μελισσοκομία κατά τους μυθικούς εκείνους χρόνους;
Περί αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, αφού ο περί του Αρισταίου μύθος το μαρτυρεί. Περισσότερες όμως αποδείξεις βρίσκουμε όσο προχωρούμε προς τους ιστορικούς χρόνους.



Στην Οδύσσεια (Κ-519) αναφέρεται το «Μελίκρατον» κράμα μέλιτος και γάλακτος το οποίον έπιναν ως εκλεκτό ποτό.

Εις την Οδύσσεια επίσης (Υ-168) ότι οι ορφανές κόρες του Πίνδαρου ετρέφοντο από την Θεά Αφροδίτη με τυρί-μέλι και οίνον. Με την ίδια τροφή η μάγισσα Κίρκη εσαγήνευσε τους συντρόφους του Οδυσσέα (Κ-213).



Ο Ησίοδος αναφέρει τους «Σίμβλους», όνομα που έδιδαν στις κυψέλες της εποχής εκείνης. Τι είδος ήταν οι «Σίμβλοι» δεν είναι γνωστό. Πάντως ήταν κυψέλες κατασκευασμένες από ανθρώπους για την εκτροφή των μελισσών.



Επίσης εις την Κρήτη κατά τις ανασκαφές στην Φαιστό ευρέθησαν πήλινες κυψέλες της Μινωικής εποχής (3.400 π.Χ.) πολύ αρχαιότερης της Ομηρικής.

Στην ίδια εποχή ανήκει επίσης το χρυσό κόσμημα που παριστάνει σύμπλεγμα δύο μελισσών, οι οποίες βαστάζουν κηρύθρα προερχόμενη από την πήλινη κυψέλη σωλήνα, όπως και άλλο χρυσό κόσμημα σε σχήμα μέλισσας, που ευρέθη στις ανασκαφές της Κνωσσού.



Τα συγγράμματα του Αριστοτέλη (322 π.Χ.) αποτέλεσαν σπουδαίο σταθμό για τη μελισσοκομία τόσο της αρχαίας Ελλάδας αλλά και όλου του τότε πολιτισμένου κόσμου.



Η ύπαρξη όμως μελισσοκομικών επιχειρήσεων μαρτυρείται και κατά την προαριστοτελικήν περίοδο κατά την οποία η μελισσοκομία είχεν ήδη συστηματοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό.



Ο μέγας νομοθέτης των Αθηναίων Σόλων (640-558 π.Χ.) θέσπισε διάφορα νομοθετικά μέτρα για την μελισσοκομία της εποχής εκείνης.



Ένα μέτρο το οποίο αποδεικνύει την ύπαρξη μελισσοκομικών επιχειρήσεων είναι το εξής και το οποίο ρυθμίζει και καθορίζει τις αποστάσεις μεταξύ των μελισσοκομείων. «Μελισσών σμήνη καθιστάμενα απέχειν των υφ’ ετέρου πρότερον ιδρυμένων πόδας τριακοσίους»[Πλουτάρχου: Βίος Σόλωνος]



Υπήρξε λοιπόν οργανωμένη μελισσοκομία στην αρχαία Ελλάδα, η οποία αποσκοπούσε στην παραγωγή του θείου αυτού προϊόντος. Του Φυσικού Μελιού και του οποίου τις ευεργετικές ιδιότητες εγνώριζαν πάρα πολύ καλά οι διανοούμενοι της εποχής εκείνης.



Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης (462-352 π.Χ.) συνιστούσε το μέλι σε όλους τους ανθρώπους αλλά ιδιαίτερα στους ασθενείς.



Ο Δημόκριτος ερωτηθείς πως δύνανται να διατηρηθώσιν οι Άνθρωποι άνοσοι και μακρόβιοι απεκρίνοντο: «Ει τα μεν έξωθεν ελαίω του σώματος τα δε ένδοθεν μέλιτι χρίσοιντο».



Ο Πυθαγόρας και οι οπαδοί του είχαν το μέλι ως κύρια τροφή.



Η πρόοδος της μελισσοκομίας δεν επεριορίζετο μόνο στην Αττική αλλά εις όλη σχεδόν την Ελλάδα, Στερεά, νησιωτική ακόμα και στις αποικίες.



Ο πρώτος όμως ο οποίος εμελέτησε επιστημονικά την μέλισσα υπήρξε ο Αριστοτέλης. Το μόνο μέσο το οποίο διέθετε ήταν η και μέχρι σήμερα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, χρησιμοποιούμενη κυψέλη

ΑΣ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Μυθολογία

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΠΛΑΚΙΔΙΑ ΚΑΙ ΜΕΝΤΑΓΙΟΝ ΑΠΟ ΧΡΥΣΟ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟ ΑΠΟ ΤΗ ΡΟΔΟ , ΜΗΛΟ, ΘΗΡΑ
Παραστάσεις σε πλακίδια και μενταγιόν από χρυσό ή ήλεκτρο προερχόμενα από τη Ρόδο, Μήλο και Θήρα
Στην ελληνική μυθολογία, η μέλισσα και άμεσα ή έμμεσα το μέλι κατέχουν σημαντική θέση.

Θεά ή Δαιμόνισσα. Μισή μέλισσα, μισή φτερωτή γυναίκα, μορφή της Μεγάλης Θεάς Μητέρας, της Προ-Άρτεμης, δηλαδή με στενή σχέση θεοτήτων της βλάστησης.



Εφέσια Αρτεμη. Απεικονίσεις μέλισσας ανάμεσα σε ζώα και ρόδακες στον επενδυτή της θεάς. Θεά της γονιμότητας και της παρθενίας. "Μέλισσαι" ονομάζονταν και οι ιέρειες της Εφέσιας Αρτεμης, της Ρέας, της Κυβέλης, της Δήμητρας και της Περσεφόνης.



Δίας (Μελισσεύς και Μελισσαίος - Ησύχιος). Ο μύθος αναφέρει σαν τροφούς του Δία τις ιερές μέλισσες που τον μεγάλωσαν στη σπηλιά στο "Ιδαίο Αντρο" της Κρήτης.



Απόλλωνας. Ο Απόλλωνας τρεφόταν με νέκταρ και αμβροσία και έγινε τόσο όμορφος, που ο πατέρας του, ο Δίας, τον ονόμασε θεό του φωτός.



Ιέρειες Μέλισσες. Με το μέλι συνδέονται μύθοι σχετικά με ιέρειες που είχαν την ικανότητα να προφητεύουν, όπως η Πυθία, και οι Θρίες.



Αφροδίτη - Έρωτας-Μέλι. Ο Θεόκριτος στο γνωστό ποίημα του, μας λέει ότι ο Έρωτας θέλησε να κλέψει κηρήθρα με μέλι και οι μέλισσες για τιμωρία τον κεντρίσανε, αναφερόμενος συμβολικά στις χαρές και τις πίκρες του έρωτα.



Τροφώνιος. Θεϊκό παιδί που τράφηκε με μέλι από νύμφες μέσα σε ιερή σπηλιά, όπου το δρόμο ως εκεί έδειξαν μέλισσες, οι λεγόμενες τροφωνιάδες. Ο Τροφώνιος ήταν μια προελληνική αγροτική θεότητα (θεός της βροχής και της βλάστησης) με θεραπευτικές και μαντικές ιδιότητες, με γονείς του τον Βάκχο και την Περσεφόνη, τον Απόλλωνα και την Επικάστη, τον Δία και την Ιοκάστη, τον Εργίνο και την Ιοκάστη (ανάλογα με την παραλλαγή του μύθου).



Αρισταίος. Αλλη μια προελληνική αγροτική θεότητα της βλάστησης. Γιος του Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης, την οποία απήγαγε ο θεός από τις όχθες του Πηνειού ποταμού και την οδήγησε στη μακρινή Λιβύη. Εκεί γέννησε τον Αρισταίο και ο Ερμής έφερε το νεογέννητο στις Ώρες και στη Γη για να το καταστήσουν αθάνατο, τρέφοντάς το με αμβροσία και νέκταρ. Λατρευόταν σαν προστάτης των κοπαδιών του λαδιού και του μελιού. Σύμφωνα με τον Νόννο (Διονυσιακά, 5, 212-286), στον Αρισταίο οφείλεται η κυψέλη, η λινή φόρμα και η τεχνική του καπνίσματος των μελισσών. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι ο Αρισταίος πρόσφερε στους θεούς και τους ανθρώπους το μέλι και ο Διόνυσος το κρασί.



Ήβη και Γανυμήδης. Οι Ολύμπιοι θεοί τρέφονταν με αμβροσία (μέλι) και νέκταρ (υδρόμελο), σερβιρισμένα από τη θεά της νεότητας Ήβη (κόρη του Δία και της Ήρας) και αργότερα μετά την αποθέωση του Ηρακλή και το γάμο του με την θεά, από τον Γανυμήδη.



Γλαύκος και Πολύιδος. Ο Γλαύκος, γιός του Μίνωα και της Πασιφάης (ή Κρήτης) πνίγηκε σε πιθάρι γεμάτο με μέλι και αναστήθηκε από τον μάντη Πολύιδο με τη βοήθεια ενός μαγικού βοτάνου. Ο μύθος ήταν πολύ δημοφιλής στην αρχαιότητα και η έκφραση "Γλαύκος πιών μέλι ανέστη" ήταν συνηθισμένη για κάποιον που είχε κινδυνεύσει να πεθάνει και τελικά επέζησε. Ο Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης είχαν χρησιμοποιήσει το μύθο στα έργα τους Κρήσσαι, Πολύιδος (Μάντεις) και Πολύιδος αντίστοιχα.



Κάτω Κόσμος (Αδης). Σε παράσταση σκαραβαίου εικονίζεται ο Ερμής να ανακαλεί ψυχές από τον Κάτω Κόσμο, ενώ από πάνω τους πετάει μια μέλισσα.

Οι νεκροί έπρεπε να έχουν μαζί τους για το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο μέσα από τον ποταμό Αχέροντα μια μελόπιτα για να εξευμενίσουν τον τρομερό φύλακα του Αδη, Κέρβερο.



Ροδοδάκτυλος Ηώ. Η θεά Αφροδίτη την "καταράστηκε" να μην βρίσκει ερωτική ικανοποίηση, όταν η Ηώ ξελόγιασε τον θεό Αρη. Στο "κυνήγι" συντρόφων συναντήθηκε με τον Τιθωνό, που τον απήγαγε και τον έτρεφε με αμβροσία για να μείνει για πάντα νέος και δυνατός.

Προϊστορία

Σε αυτή τη φάση της ιστορίας ο άνθρωπος υπήρξε κυνηγός και η τροφή ήταν αδιάρρηκτα δεμένη με τον τόπο που ζούσε. Σε βραχώδεις περιοχές οι μέλισσες εύκολα εύρισκαν καταφύγιο και έφτιαχναν τις φωλιές τους. Στις ίδιες αυτές περιοχές οι άνθρωποι ζωγράφισαν τη διαδικασία αυτού του εντυπωσιακού κυνηγιού. Κυνηγοί μελιού και όχι κυνηγοί "ζώου". Κυνηγοί δηλαδή τροφής χωρίς να θανατώνουν το ζώο που την παράγει και μάλιστα μιας πολύ γλυκιάς τροφής που ομοιάς της δεν υπήρξε μέχρι την ανακάλυψη της ζάχαρης.

ΣΚΕΥΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ. ΣΕΣΚΛΟ 4500-3300π.Χ 
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Στον Ελληνικό χώρο το πιο παλιό εύρημα είναι από το Σέσκλο της Θεσσαλίας, με σκεύος πιθανά για κάπνισμα των μελισσών στην τελική νεολιθική περίοδο (4500 - 3300 π.Χ.).
Αρχαιότητα
ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Οι στενές σχέσεις πολιτισμού Ελληνισμού και Αιγύπτου είναι γνωστές και αρχαίες,συνήθως όμως με λάθος τρόπο.
Από το σχολείο ακόμη μέσω της ιστορίας μας περνάνε το μήνυμα ότι η ο Αιγυπτιακός πολιτισμός είναι αρχαιότερος του Ελληνικού κι μάλιστα ότι ο δεύτερος είναι κάτι σαν συνέχεια του Αιγυπτιακού που υποτίθεται ότι είναι με τη σειρά του συνέχεια του Μεσοποταμιακού- Βαβυλωνιακού.Δεν μας λένε όμως ότι απο τίς ανασκαφές του σπηλαίου των πετραλώνων στη Χαλκιδική αποδεικνύεται ότι ο αρχαιότερος πολιτισμός στη γή είναι των αυτοχθόνων της Ελληνικής γής και πάει στα εκατομύρια χρόνια πίσω όπου αποδεικνύει ο καθηγητής παλαιοντολογίας Πουλιανός ότι γνώριζαν την φωτιά και τη καλλιέργεια των δημητριακών.
Εχετε ακούσει ότι υπάρχει μουσείο Παλαιοντολογίας στη Χαλκιδική που αποδεικνύουν όσα λέμε; Γιατί;
Γιατί το κατεστημένο των Ακαδημαικών ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ είναι κι αυτό μια μορφή εξουσίας που συμπλέει με πακτωλό χρημάτων και ποδηγέτησης των λαών: η γνώση είναι δύναμη.
Πίστευε και μή ΕΡΕΥΝΑ!


Ας δούμε με άλλο πρίσμα οπτική γωνία το γεγονός της σχέσης των διαφόρων πολιτισμών Ελληνικού Αιγυπτιακού Μεσοποταμιακού και όλων των άλλων.
Το θέμα του πολιτισμού δεν είναι λαμπαδηδρομία αλλά αλεπάλληλες προσπάθειες να ανακαλυφτεί ο τροχός μέσα από καταστροφές φυσικές και τεχνιτές.


Αίγυπτος
Σύμφωνα με το μύθο οι μέλισσες και το κερί γεννήθηκαν από τα δάκρυα του θεού - Ήλιου Ρα και η μέλισσα θεωρούνταν οδηγός στο μακρινό ταξίδι για τον άλλο κόσμο.




Σε ανάλυση του περιεχομένου μιας κηρήθρας που βρέθηκε σε τάφο της 19ης δυναστείας (1350 π.Χ.) στις Θήβες (Deir el-Medineh) ανακαλύφθηκαν κόκκοι γύρης και έτσι εκτιμήθηκε ο βαθμός αλλαγής στα μελιττοφόρα φυτά από τότε μέχρι σήμερα. Ήδη από την εποχή εκείνη τοποθετούσανε κυψέλες σε πλοία για να διαπλεύσουν το Νείλο προς αναζήτηση ανθοφορίας. Έχουμε δηλαδή την πρώτη απόπειρα άσκησης νομαδικής μελισσοκομίας. Το κυνήγι "άγριου" μελιού ήταν πολύ δημοφιλές και μάλιστα προστατευότανε από στρατιώτες του Βασιλιά. Οι μελισσοκόμοι περιλαμβάνονταν ανάμεσα στους υποτελείς του βασιλιά και τους είχαν παραχωρηθεί κάποια προνόμια, ενώ το μέλι φορολογούταν. Υπήρχαν εκμισθωτές και υπενοικιαστές των βασιλικών μελισσιών που πλήρωναν ενοίκιο σε χρήματα ή μέλι. Σ' αυτόν τον βραχίονα της οικονομίας εργάζοταν και Έλληνες, που ήταν συνήθως εκμισθωτές.


Στην Αρχαία Ελλάδα η μέλισσα, το μέλι και το κερί κατείχαν περίοπτη θέση σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Από τις πινακίδες Γραμμικής γραφής Β της Κνωσού, των Μυκηνών και της Πύλου αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τη διακίνηση μελιού, χωρίς όμως να αναφέρονται στοιχεία για συστηματική μελισσοκομία.








Ο Όμηρος και ο Ησίοδος, αναφέρουν άγρια μελίσσια σε σπηλιές ή σε βελανιδιές.

 Στους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους οι πληροφορίες είναι περισσότερες και δείχνουν μια πιο συστηματική ενασχόληση με τη μελισσοκομία κυρίως σε αγροτικές περιοχές.
Υπάρχουν 41 και πλέον ονόματα δοχείων για τη φύλαξη ή μεταφορά του μελιού, συμπεραίνοντας ότι το εμπόριο μελιού πέρασε σε μια ανθηρή και κερδοφόρα φάση.
 Έμμεσα μπορούμε να οδηγηθούμε στο ίδιο συμπέρασμα από τα πάμπολλα νομίσματα που έχουν βρεθεί και απεικονίζουν με διάφορους τρόπους μέλισσες, αρχής γενομένης απο την πόλη Μελίτη της Θεσσαλίας στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Νομίσματα με απεικόνιση μελισσών έχουμε ακόμη στην Κρήτη, στην Κέα, στην Έφεσο και στην Σικελία.
Ονόματα μελιού και παρασκευασμάτων με μέλι υπήρχαν γύρω στα 50, δίνοντάς μας ακόμη μια ένδειξη της ευρείας χρήσης του.
Γνωρίζουμε ένα νόμο του Σόλωνα, σύμφωνα με τον οποίο, οι μελισσοκόμοι ήταν υποχρεωμένοι να τοποθετούν τα μελίσσια τους 300 πόδια (100 μέτρα) μακρυά ο ένας από τον άλλο, ώστε να μην υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την κυριότητα των σμηνών.
Το ανασκαφικό έργο έχει φέρει στην επιφάνεια πλούσιο υλικό "κυψελών" (οριζόντιες και κάθετες) κυρίως από πηλό. Οι τιμές του μελιού κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. ήταν μεταξύ 16 και 37 δραχμών αργυρίου ανά "μετρητή" ή 9 οβολών και 3 ½ δραχμών ανά "χουν". ("μετρητή", "χουν" είναι δοχεία μέτρησης μελιού).




ΜΕΛΑΝΟΜΟΡΦΟΣ ΑΜΦΟΡΕΑΣ ΜΕ ΣΚΗΝΗ ΚΛΟΠΗΣ ΜΕΛΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑ/ΕΛΒΕΤΙΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 540-520 π.Χ


Πηγή: Λιβέρη Αγγελική. Πρακτικά ΣΤ' τριήμερο εργασίας ΠΤΙ ΕΤΒΑ, 2000.

Οι ποικιλίες μελιού, αναφέρονται σε αρκετά κείμενα, με ξεχωριστό το "άκαπνο" μέλι, δηλαδή το μέλι που προέρχεται από κυψέλες όχι καπνισμένες κατά την αφαίρεσή του από αυτές. Με βάση την εποχή παραγωγής, το μέλι διακρινόταν σε "εαρινόν", "ωραίον" και "μετοπωρινόν", ενώ φημισμένο μέλι λόγω της προελευσής του, ήταν το μέλι Υμηττού, το μέλι από τα Υβλαία της Σικελίας, το μέλι από την Σαλαμίνα, την Λέρο και την Κάλυμνο.

Στην "Κύρου ανάβασις" αναφέρεται δηλητηρίαση στρατιωτών από μέλι ροδόδενδρου απο τον Εύξεινο Πόντο. Η σωρός του στρατηγού Αγησιπόλιδου μεταφέρθηκε στη Σπάρτη από την Αφυτιν σε πιθάρι με μέλι ("Ελληνικά"), ενώ το ίδιο συνέβη με τη σωρό του Μ. Αλεξάνδρου.

Οι πιο πολλές "επιστημονικές" πληροφορίες για τις μέλισσες και τη βιολογία τους προέρχονται από τον Αριστοτέλη στα "Των περί τα ζώα ιστοριών" και "περί ζώων γενέσεως". Αργότερα το έργο του συνέχισε ο μαθητής του Θεόφραστος. Ο Αριστοτέλης περιγράφει με λεπτομέρεια τις δραστηριότητες των μελισσών και στα κείμενά του στηρίχτηκε αρχικά η έρευνα μετά το Μεσαίωνα. Στα "λάθη" των παρατηρήσεών του μπορούμε να εντοπίσουμε δύο, αρκετά σημαντικά:

Πίστευε ότι το κερί οι μέλισσες το συλλέγουν από τα φυτά. Ήταν ακατόρθωτο με τα μέσα της εποχής να μπορέσει να περιγράψει τη διαδικασία "γέννησης" του κεριού από τους κηρογόνους αδένες. Αυτό παρατηρήθηκε πολύ αργότερα με την εφεύρεση του μικροσκοπίου.

Περιέγραφε τη βασίλισσα του μελισσιού σαν τον "ηγεμόνα", δηλαδή της προσέδιδε αρσενική φύση. Απορίας άξιο για ένα τόσο συστηματικό ερευνητή.

 Σε πολλά κείμενα άλλων συγγραφέων (Ξενοφώντας, Αρριανός, Πάππος οΑλεξανδρεύς) αναφέρεται η βασίλισσα με το πραγματικό της γένος, δείχνοντάς μας ότι η κοινή γνώση ήταν ξεκάθαρη για το γένος της.
 Πολλές αναφορές έχουν γίνει για το θέμα αυτό, το πιθανότερο είναι η "αστοχία" του Αριστοτέλη όσον αφορά το γένος της βασίλισσας να είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής αντίληψης για το ρόλο των αρσενικών και θηλυκών στην τότε κοινωνία.



Οι γραπτές αναφορές στο μέλι ή στη μέλισσα είναι πάμπολλες.
Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιους συγγραφείς, όπως ο Όμηρος, ο Ιπποκράτης, ο Δημόκριτος, ο Ξενοφώντας, ο Πυθαγόρας και βέβαια, όλοι οι προαναφερόμενοι.

Στην τέχνη η παρουσία της μέλισσας είναι έντονη σε κοσμήματα, χρυσά πλακίδια, γλυπτά, ζωγραφικές παραστάσεις, σε αμφορείς και κύλικες.

Στην καθημερινή ζωή και διατροφή το μέλι καταναλωνότανε αυτούσιο, στη μαγειρική ή σε παρασκευάσματα με άλλα τρόφιμα. Έχουμε πληροφορίες παρασκευής και χρήσης για τα:

Μηλόμελο. Μήλα διατηρημένα σε μέλι καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το μέλι αποκτούσε τη χαρακτηριστική οσμή των μήλων. Την ίδια συνταγή παραλλάσανε και με άλλα φρούτα.

Μελίκρατο. Μέλι με γάλα. Τροφή των παιδιών.

Οξύμελο. Μέλι με ξύδι. Για την αντιμετώπιση του πυρετού.

Υδρόμελο. Ηδύποτο που προκύπτει από αλκοολική ζύμωση του μελιού. Παρασκευάζεται και στις μέρες μας.


Οινόμελο. Μέλι με κρασί. Αναφέρεται ότι ο Δημόκριτος έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματα γιατί κατανάλωνε οινόμελο με άρτο.

Στη Ρωμαϊκή εποχή η παραγωγή και χρήση του μελιού συνεχίζεται όχι μόνο με αμείωτους ρυθμούς αλλά με αξιοσημείωτη αύξηση. Τρεις λόγοι συντέλεσαν σε αυτό. Ο πρώτος είναι η γενικευμένη χρήση του μελιού τόσο στη διατροφή αλλά και σε θεραπευτικά σκευάσματα. Ο δεύτερος είναι η φορολόγηση του μελιού που επιβαλλόταν από κρατικούς υπαλλήλους και ο τρίτος πιο σημαντικός λόγος είναι η ανακάλυψη και χρήση απο τους Ρωμαίους του κεριού (candela) σαν μέσο φωτισμού.


ΦΑΓΗΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕ ΜΕΛΙ
Σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες των φιλοσόφων και ποιητών που προαναφέραμε, οι οποίοι δίνουν αποσπασματικές πληροφορίες για τη σύνθεση των γευμάτων των αρχαίων ελλήνων, μπορούμε συμπερασματικά να καταλήξουμε ότι η διατροφή τους περιλάμβανε κυρίως ψάρι, τυρί, κρεμμύδια, ελιές-λάδι, σκόρδο, μέλι, γάλα, όσπρια.
 Σπανιότερα ήταν η κατανάλωση κρεάτων που γίνονταν κυρίως σε θρησκευτικές γιορτές ή σημαντικές επετείους.

Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για τον τρόπο που χρησιμοποιούσαν το μέλι στη διατροφή τους, είτε μόνο του, είτε ως ύλη παρασκευής «νωγαλευμάτων» (γλυκών) και διαφόρων σαλτσών.
Αναφέρονται:
Σάλτσες από δυνατό ξύδι, καρυκεύματα και μέλι για τα χορταρικά.
Ο «μυττωτός», πίτα με τυρί, λάδι, μέλι, σκόρδο.
Το «νωγάλευμα», γλυκό από λιναρόσπορο και μέλι.
Τηγανίτες, βουτηγμένες στο λάδι και στο μέλι.
Το «μελίκρατον» (Οδύσσεια Κ-156) κράμα γάλακτος και μελιού.
Τυρόψωμο από αλεύρι, τρίμματα τυριού και μέλι.

Οι Βυζαντινοί πίναν «μελίγαλα» (φτιαγμένο από μέλι και γάλα), επίσης το «ροδομέλι» από φύλλα ρόδων και μέλι καθώς και το «υδρομέλι», από νερό βρόχινο και μέλι, σε αναλογία δύο μέρη νερού προς ένα μέρος μελιού (Δαφερέρα Τέση, Ελληνων Διατροφή Μέτρον Άριστον, εκδόσεις Γραφίδα, Αθήνα 2001).


ΤΟ ΓΕΥΜΑ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Περιλάμβανε:

Το πρωινό: Μία κούπα «κυκεώνα», ρόφημα από βρασμένο θυμάρι, αρωματισμένο με σουσάμι ή μέντα, γάλα, χλιαρό νερό με μέλι, «Ακράτησμα» δηλαδή ψωμί βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί συνοδευόμενο συνήθως με ελιές και σύκα.

Το άριστον: Απλό, γρήγορο, ελαφρύ γεύμα, νωρίς το μεσημέρι.

Το εσπέρισμα: Επίσης ελαφρό γεύμα προς το απόγευμα.

Το δείπνο: Το πιο πλούσιο τραπέζι της ημέρας βασισμένο στα είδη που αναφέραμε, που τέλειωνε με φρούτα, ξηρούς καρπούς και γλυκά.

Να σημειώσουμε ότι το ψωμί, το κρασί, το μέλι, τα σύκα και το λάδι ήταν απαραίτητα είδη του καθημερινού τραπεζιού.
 
 
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ/ΕΛΒΕΤΙΑΣ
ΕΛΛΛΗΝΩΝ ΝΕΤ
ARCADIANS
ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ
ΒΑΛΚΑΝΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
ΆΡΓΟΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗΣ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗΣ
Το φηφιακό βιβλίο για την αριθμητική και τη γεωμετρία

ΑΡΧΕΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

ΘΕΜΑΤΑ

Τα βασικά (36) εργαλεία (33) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ (23) ΒΙΝΤΕΟ (20) έξυπνα κόλπα (18) κυψέλη (16) μελισσοκομική ιστορία (16) ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ (15) ανακοινώσεις (14) αυτοπροστασία (12) ΚΟΦΙΝΕΛΟ (11) SKEP (10) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ (10) το σύστημα μου (10) κατασκευές (9) οδηγίες (9) ΒΑΣΙΛΟΤΡΟΦΙΑ (8) απόψεις (8) ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΗ ΚΥΨΕΛΗ (7) Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ (7) ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ (7) Συσκευασίες μελιού (7) βιβλία (7) κυψελη (7) παραδοσιακή μελισσοκομία (7) Μελισσοκομική Πρακτική (6) κυψέλη άμστελ (6) περιβάλλον (6) συσκευασίες (6) το μελισσοκομείο μου (6) Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΣΑΝ ΕΜΠΕΥΣΗ (5) ΚΥΨΕΛΗ ΚΟΡΜΟΣ (5) βασιλικός πολτός (5) οικειακή διατροφική αυτάρκεια (5) παράξενα (5) συσκευασία (5) φυσική ζωή (5) 1.ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (4) ΓΥΡΗ (4) Γερμανική μελισσοκομεία (4) Ελληνική σοφία (4) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ (4) ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ (4) ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΙΣΤΕΑΣ (4) ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΩΜΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (4) αποφθέγματα (4) δράσεις (4) εχθροί της μέλισσας (4) κοινωνία (4) νομικά θέματα (4) πολιτική (4) σκέψεις (4) το εργαστήρι του βασιλοτρόφου (4) ¨ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ (3) ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ (3) ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (3) Ελλάδα (3) ΙΣΤΟΡΙΑ (3) ΚΟΣΜΗΜΑ (3) ΚΥΨΕΛΗ ΠΟΛΗΣ (3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕ ΤΙΤΛΟΥΣ (3) ΠΡΟΠΟΛΗ (3) Πρόσωπα της Ελληνικής μελισσοκομίας (3) ΤΟΠΙΑ (3) ΦΥΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ (3) ΧΤΙΣΙΜΟ ΚΗΡΗΘΡΑΣ (3) ανέκδοτο (3) βότανα (3) διεθνώς (3) ιστοσελίδες μελισσοκομίας (3) μεταλλαγμένα (3) μεταφορικό μέσο μελισσοκόμων (3) πλαστική κυψέλη (3) προιόντα (3) TOP BAR (2) ΑΝΑΣΤΟΜΗ ΚΥΨΕΛΗ (2) ΒΙΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΕΣ (2) ΒΟΤΑΝΑ (2) ΓΕΩΡΓΙΑ (2) ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ (2) Δημήτρης Καρακούσης (2) ΕΚΘΕΣΕΙΣ (2) ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ (2) ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΡΟΦΗΣ (2) ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ (2) ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΦΥΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ (2) ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ (2) ΕΞΥΠΝΑ ΚΟΛΠΑ (2) Ηλεκτρονικό κατάστημα (2) Ημερολόγιο εμπειριών (2) ΚΗΦΗΝΑΣ (2) ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ (2) Λευκάδα (2) ΜΕΛΙΣΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (2) ΜΕΛΙΣΣΟΚΕΡΙ (2) Μύθοι Αισώπου (2) ΝΟΜΑΔΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ (2) ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΥΨΕΛΗ (2) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ (2) ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ (2) ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (2) ΠΡΩΤΟΓΟΝΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ (2) Πρόσωπα (2) Πρόσωπα της διεθνούς μελισσοκομίας (2) ΣΥΡΜΑΤΩΜΑ ΠΛΑΙΣΙΟΥ (2) ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (2) ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ (2) ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ (2) αλυσοπρίονο (2) βαρρόα (2) βιολογία (2) δηλητήριο μέλισσας (2) διαγωνισμοί (2) ενεργειακή αυτάρκεια (2) ενημέρωση (2) επιστήμη (2) ετήσιος απολογισμός (2) ευτράπελα (2) η μέλισσα (2) ιδιοκατασκευές (2) κοφίνια (2) κυψέλες (2) κυψέλη Αργώ (2) κυψέλη ανάστομη-τοπ μπαρ- (2) μελισσοκομική επιθεώρηση (2) νομοθεσία μελισσοκομίας (2) πλαστική κυψέλη Νικοτπλαστ (2) προμηθευτές (2) στατιστικά στοιχεία (2) τα προϊόντα μου (2) τιμές (2) τρύγος (2) υδρόμελο (2) φυλές μέλισσας (2) φυτά (2) Aσθένειες του μελισσιού (1) Huber Francois (1) Α (1) ΑΓΡΙΑ ΖΩΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1) ΑΓΡΙΑ ΧΟΡΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1) ΑΓΡΟΤΟΣΠΙΤΟ (1) ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ (1) ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ (1) ΑΝΤΛΙΑ ΚΡΙΟΣ (1) ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ (1) ΑΣΦΑΛΕΙΑ (1) ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΚΥΨΕΛΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΜΕΛΙΟΥ (1) Αστείο (1) ΒΑΛΒΙΔΕΣ ΔΙΑΦΥΓΗΣ (1) ΒΑΡΕΛΙ (1) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Βαρροική ακαρίαση (1) Γ’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΚΥΨΕΛΗΣ (1) ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ (1) ΔΙΕΘΝΩΣ (1) Διατροφή (1) ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ (1) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΦΕΣΜΟΥ ΣΕ ΚΥΨΕΛΗ (1) ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ (1) ΕΛΙΑ (1) ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ (1) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (1) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (1) ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΗΜΑ (1) ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ (1) ΕΞΥΠΝΑ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΚΥΨΕΛΗΣ (1) ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΕΙΟ (1) ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΛΙΩΝ ΚΥΨΕΛΩΝ (1) ΕΠΙΛΟΓΗ ΦΥΛΗΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ (1) ΕΡΓΑΤΡΙΑ (1) ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (1) ΕΧΡ (1) Επικαιρότητα (1) Εργάτης πεύκου (1) ΖΑΧΑΡΟΖΥΜΑΡΟ (1) ΖΟΜΠΥ (1) ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ (1) ΖΩΓΡΑΦΙΣΜΕΝΕΣ ΚΥΨΕΛΕΣ (1) ΖΩΗ ΣΤΗ ΦΥΣΗ (1) Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ (1) Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ (1) Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ ΚΑΙ Η ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΣΑΙ (1) Η ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΜΟΥ (1) ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ (1) ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ (1) ΘΕΡΜΟΚΥΨΕΛΗ ΒΕΕΒΟΧ (1) ΘΥΡΙΔΑ (1) Θερμοβάρ (1) ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΙΤΑΛΙΚΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ (1) ΚΌΣΜΗΜΑ (1) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ (1) ΚΕΝΤΡΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΚΕΡΑΛΟΙΦΗ (1) ΚΕΡΙ (1) ΚΗΡΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ (1) ΚΟΤΕΤΣΙ (1) ΚΤΙΣΙΜΟ ΚΟΜΠ (1) ΚΥΨΕΛΗ ΚΤΙΣΤΗ (1) ΚΥΨΕΛΗ ΠΗΛΙΝΗ (1) Κωστας Χαραλάς (1) ΛΙΩΣΙΜΟ ΚΕΡΙΟΥ (1) ΜΑΚΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΒΟΣΚΕΣ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΗΠΟΣ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟ ΒΗΜΑ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟ ΦΟΡΕΙΣ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΙΟΥΛΙΟΥ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΜΑΡΤΙΟΥ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΟΚΤΩΜΒΡΙΟΥ (1) ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ (1) ΜΕΞΙΚΟ (1) ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΚΥΨΕΛΗΣ (1) ΜΥΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΗΡΩΕΣ (1) ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ (1) Μανίκης (1) Μελίσσια κι άνθρωπος (1) Μελίχρυσος (1) ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΝΤΑΝΤΑΝΤ (1) Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (1) Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (1) Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (1) ΟΙ ΝΟΟΤΡΟΠΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΟΡΕΣΤΑΔΑ (1) ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗΣ ΟΔΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ (1) ΠΑΡΑΣΙΤΑ (1) ΠΗΛΙΝΑ ΣΚΕΥΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ (1) ΠΗΛΙΝΗ ΚΥΨΕΛΗ (1) ΠΗΛΙΝΗ ΚΥΨΕΛΗ ΚΑΘΕΤΗ (1) ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΘΕΡΜΟΚΥΨΕΛΗ APIMAYE (1) ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΚΥΨΈΛΗ (1) ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΚΥΨΕΛΗ (1) ΠΛΑΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΕΚΝΟΣΕΤ (1) ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ (1) ΠΟΤΙΣΤΡΑ ΜΕΛΙΣΣΏΝ ΤΕΚΝΟΣΕΤ (1) ΠΡΟΠΑΛΟΙΦΗ (1) ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (1) ΠΡΩΤΟΓΟΝΗ ΚΥΨΕΛΗ (1) ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΕΣ (1) Περιοδικά μελισσοκομίας (1) ΡΟΛΟΙ (1) ΣΕΡΣΕΛΟΙ (1) ΣΕΡΣΕΝΙΑ (1) ΣΙΚΕΛΙΑ (1) ΣΤΕΝΣΙΛ (1) ΣΤΟΧΟΙ (1) ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (1) ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ (1) ΣΥΝΤΑΓΗ ΒΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ (1) ΣΥΝΤΑΓΗ ΠΡΟΠΑΛΟΙΦΗΣ (1) ΣΥΣΤΗΜΑ ΖΕΝΤΕΡ (1) ΣΦΗΚΕΣ (1) ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (1) ΤΑΙΝΙΕΣ (1) ΤΑΜΠΕΛΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΥ (1) ΤΑΜΠΕΛΙΤΣΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΗΠΟΥ (1) ΤΕΧΝΗΤΗ ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑ-ΚΟΨΙΜΟ ΜΕΛΙΣΣΙΟΥ- (1) ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ (1) ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ (1) ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΑΦΕΣΜΟΥ ΣΕ ΚΥΨΕΛΗ (1) ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΦΥΛΟΥ ΚΕΡΙΟΥ ΣΕ ΠΛΑΙΣΙΟ (1) ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΣ (1) ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΑΣ (1) ΥΠΟΔΟΜΗ (1) ΥΨΕΛΙ (1) ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ (1) ΦΙΛΟΤΕΛΙΣΜΟΣ (1) ΦΙΝΛΑΝΔΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ (1) ΦΟΡΗΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ (1) ΦΩΛΙΑ ΠΟΥΛΙΩΝ (1) ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟ (1) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΜΕΛΙ (1) ΧΕΙΡΙΣΜΌΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΦΟΡΤΗΓΟΥ (1) ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ (1) ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ (1) ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟ ΚΕΡΙ (1) ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΚΥΨΕΛΕΣ (1) ανακαλύψεις (1) αρρώστιες (1) ασκοσφαίρωση (1) ασφάλεια (1) βαμβακίαση πεύκου (1) βασιλισσοκελιά (1) βιολογική μελισσοκομία (1) βιοποικιλοτητα και απειλές (1) γλυκά (1) διατροφικά σκάνδαλα (1) εγκλωβισμός βασίλισσας (1) εκθέσεις-συνέδρια (1) εκλογές (1) εντατική γεωρία (1) εξ (1) επίκαιρα (1) εργαστήριο μελισσοκομικό (1) η μελισσοκομία (1) η παριζιάνικη κυψέλη (1) καθαρισμός εργαλείων (1) καυσιμο νερό (1) κινηματογράφος (1) κυψέλη επίδειξης Οντάριο (1) κυψελίδιο (1) κόψιμο μελισσιού (1) μέλισσα και περιβάλλον (1) μήνας του μέλιτος (1) μελισσοκομική ορολογία (1) μελισσοκομική χλωρίδα (1) μελισσοφάγος (1) μελιτογόνα έντομα (1) μελόκρασο (1) μικρό εργαστήρι της μέλισσας (1) μινιμαλιστική κυψέλη (1) μοντέλο πρόγνωσης μελιτοεκκρίσεων (1) μύγες και μέλι (1) νέοι μελισσοκόμοι (1) νομαδική κυψέλη (1) νοσεμίαση (1) ο επιγειος παράδεισος (1) οι τροφοδότες μου (1) οικονομία (1) παράσιτα (1) πελίτι (1) πλαστική κυψέλη beehive (1) πλαστική κυψέλη Τεκνοσέτ (1) ποιότητα (1) προιόντα κυψέλης (1) σερσένι (1) σκαθάρι (1) συνταγές με μέλι (1) συνταγή ζαχαροζύμαρου (1) σφήκα (1) σύστημα Αριστέας (1) τα προϊόντα της μέλισσας (1) ταυτοποίηση (1) τιμοκατάλογος Ελληνικός (1) το εργαστήριο μου (1) τσιμεντένια κυψέλη:Μέλοικος (1) φαρμακείο σπιτιού (1) φουτουριστική κυψέλη (1) φυσική καλλιέργεια (1) φωτογραφία (1)

Η ευτυχία του να είσαι Έλληνας και η δυστυχία του να μην είσαι

Η ευτυχία του να είσαι Έλληνας και η δυστυχία του να μην είσαι
κάντε κλίκ για ανάγνωση του πλήρους έργου