ΜΕΛΙΣΣΟΒΟΣΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ

ΤΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ

Πολυάριθμα φυτικά είδη παράγουν νέκταρ ή μελίτωμα ή  γύρη.
Δεν είναι όμως όλα ωφέλιμα κι επομένως ενδιαφέροντα για τη μέλισσα και το μελισσοκόμο.
Ένα φυτό για να ενδιαφέρει το μελισσοκόμο πρέπει να καλύπτει πολλές απαιτήσεις:

Α.Να παράγει νέκταρ μελίτωμα ή γύρη:
Το ηράνθεμο, του οποίου το νέκταρ έχει 5% σάκχαρα δεν τραβάει τις μέλισσες.
Οι μέλισσες δεν ενδιαφέρονται για τα μελιτώματα και τη γύρη ενός μεγάλου αριθμού φυτών.

Β.Να μπορεί και να θέλει η μέλισσα να πάρει το νέκταρ το μελίτωμα ή τη γύρη: τα άνθη του κόκκινου τριφυλλιού τα επισκέπτονται μόνο οι μέλισσες που έχουν μακριά γλώσσα.
Πολλά άνθη λόγω καιρικών ή άλλων συνθηκών δεν εκκρίνουν νέκταρ το ίδιο ισχύει και για τα μελιτώματα.

Γ.Να γίνεται το νέκταρ ή το μελίτωμα καλό μέλι: Το νέκταρ της καστανιάς -το μελίτωμα- χαλάει το μέλι ποιότητας -ανθέων- που συλλέγεται ταυτόχρονα με αυτό.Επίσης το μελίτωμα του πουρναριού και της βελανιδιάς δίνει μια περίεργη έως και αποκρουστική οσμή και γεύση στο μέλι παρόλο που είναι άριστης ποιότητας βιολογικά για τη μέλισσα.

Δ.Το φυτό να είναι προσιτό στο μελισσοκομείο του ή στο μελισσοκομικό όχημα του και τις μέλισσες του:
πρέπει να πούμε πως αντίθετα από ότι πιστεύεται, μερικά καλά μελισσοκομικά φυτά στο κήπο δεν κάνουν τη διαφορά για την ακρίβεια βοηθούν απειροελάχιστα.

Χρειάζεται για κάθε κυψέλη που παράγει μέλι μια επιφάνεια με άνθη της τάξης από μερικές εκατοντάδες τετραγωνικών μέτρων μέχρι ένα στρέμμα.
Γιατί όλες οι πιο πάνω συνθήκες δεν συνδυάζονται εύκολα και δεν είναι μόνο η μέλισσα είναι και ο μελισσοκόμος που έχει προβλήματα τα οποία πρέπει να λυθούν ταυτόχρονα:

Ε.Ευκολία πρόσβασης:
εα.καταλληλότητα δρόμου-επικινδυνότητα.
Η πρόσβαση με το μελισσοκομικό όχημα μπορεί να είναι μέσω δύσβατου εδάφους όπως γίνεται στις ορεινές περιοχές με τους πολύ στενούς διαβρωμένους χωματόδρομους πάνω από γκρεμούς με γλιστερό οδόστρωμα με τα πεσμένα δέντρα ή τις κατολισθήσεις όπου οι μελισσοκόμοι πολλές φορές γλυτώνουν από του χάρου τα δόντια και με τόσο ρίσκο για μηδαμινό κέρδος.

εβ.καταλληλότητα απόστασης-έξοδο καυσίμων.
Επιπλέον τα έξοδα για να πάει κανείς τις κυψέλες του σε ένα συγκεκριμένο είδος φυτού για το νέκταρ και τη γύρη ή το μελίτωμα του μπορεί να είναι ασύμφορο:
1. λόγω απόστασης και αυξημένων μεταφορικών ή
2. ισοζυγίου κέρδους εξόδων από μεταφορικά και εργατικά

εγ. Ακαταλληλότητας χρόνου νεκταρο-έκκρισης ή μελιτο-έκκρισης.
Ο χρονικός προγραμματισμός ενίοτε δίνει τις συμφερότερες λύσεις σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες εργασίες και υποχρεώσεις του μελισσοκόμου,  λόγου χάρη τις πωλήσεις του.
Πολλοί μελισσοκόμοι πουλάνε λιανικώς μέσα στο καλοκαίρι το μέλι και τα υπόλοιπα προϊόντα τους γεγονός που τους καθιστά:
 Είτε απαγορευμένο να πάνε σε κάποιες περιοχές που έχουν τροφή οι μέλισσες αλλά δεν έχουν τουρισμό για να πουλήσουν
Είτε επιβεβλημένο να πάνε σε κάποιες άλλες όπου συνδυάζονται τα δύο πωλήσεις και μελισσοβοσκές καλοκαιρινές ή χειμωνιάτικες.

εδ.Επικίνδυνο για τις μέλισσες του λόγω υπερ-συγκέντρωσης σμηνών και διασποράς ασθενειών.

Για να επιλέξει κανείς το πρόγραμμα του πρέπει να σκεφτεί μεν τα παραπάνω για να μπορεί να επιλέξει ορθά αλλά οπωσδήποτε πρέπει να ξέρει τα παρακάτω ώστε να μπορεί διακρίνει τα χρήσιμα από τα μη χρήσιμα για τον ίδιο και τις ανάγκες του.
Η εμπειρία χιλιετηρίδων μελισσοκομίας δείχνει ότι στην Ελλάδα τα μελισσοκομικά φυτά χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες
Α.ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται τα βασικά μελιτογόνα φυτά στα οποία στηρίζεται κάθε χρόνο η βασική παραγωγή μελιού του συνόλου σχεδόν των μελισσοκόμων της Ελλάδας.
Τα φυτά αυτά είναι:
Το πεύκο, το έλατο, το θυμάρι, το βαμβάκι, η πορτοκαλιά, η λεμονιά , το φθινοπωρινό ρείκι, η βελανιδιά, ο ηλίανθος, και η καστανιά.

Β.ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΦΥΤΑ
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται:
α.Μελιτογόνα φυτά τα οποία κάτω από ευνοικές συνθήκες καιρικές, επιτρέπουν την συλλογή μεγάλων ποσοτήτων μελιού, όπως είναι τα αγριοτρίφυλλα, ο πολύκομπος, το παλιούρι, η θρούμπη, το φασκόμηλο, η σκούπα

β.Μελιτογόνα φυτά ή μικτά τοπικής σημασίας.Είναι φυτά που καλλιεργούνται ή υπάρχουν ως αυτοφυή σε συγκεκριμένες περιοχές και αποτελούν την σημαντική πηγή μελιού ή γύρης για αυτές, όπως είναι ο κρόκος Κοζάνης, η χαρουπιά Κρήτης, ο γλυκάνισος Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής, η λυγαριά Λέσβου.

Γ.ΦΥΤΑ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΑ.
Είναι πολυάριθμα είδη φυτών η συμβολή των οποίων στην παραγωγή είναι περιορισμένη για διαφόρους λόγους.Είτε λόγω μικρής μελιτοφορίας ή λόγω μικρού πλήθους τους ή λόγω διασποράς τους δεν είναι δυνατό να εξασφαλίσουν ειδική παραγωγή. Ορισμένα από αυτά είναι αρκετά σημαντικά,όμως έχει υποτιμηθεί η αξία τους επειδή η περίοδος ανθοφορίας τους συμπίπτει με την ανάπτυξη των μελισσιών και δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν.
Τα μικρότερης σημασίας μελισσοκομικά φυτά , αν αξιοποιηθούν κατάλληλα γίνονται πολύ σημαντικά, γιατί προμηθεύουν στα μελίσσια την απαραίτητη γύρη και το νέκταρ που χρειάζονται για την ανάπτυξη τους, ώστε να καταστούν παραγωγικά τον κατάλληλο χρόνο και να εκμεταλλευτούν τις μεγάλες μελιτοφορίες.



Το βασικό πέρα από τη γνώση για το ποια είναι τα φυτά είναι ενδιαφέροντα είναι επίσης τα χαρακτηριστικά της νεκταρο-έκκρισης τους και οι τοποθεσίες συγκέντρωσης τους.

Οι εδαφοκλιματικές συνθήκες διαμόρφωσαν στον Ελλαδικό χώρο ζώνες μελισσοκομικής βλάστησης, που ξεχωρίζουν για την παραγωγή μελιού πολύ καλής ποιότητας\.

1.Η ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΘΥΜΑΡΙΟΥ Κ ΤΩΝ ΦΡΥΓΑΝΩΝ
η ζώνη του θυμαριού και των άλλων μελισσοκομικών φρυγάνων: θρούμπη φασκόμηλο σπαράγγι μικροί θάμνοι ερείκης, περιλαμβάνει άγονες και ξηρές περιοχές της νησιωτικής Ελλάδας, τις Κυκλάδες, τα Κύθηρα, την Κάλυμνο και τα μικρότερα νησιά της Δωδεκανήσου, τη Λήμνο και άλλα νησιά του Αιγαίου.

θυμάρι
Παρατηρείται ανθοφορία ετήσιων φυτών νωρίς την άνοιξη μέχρι το Μάιο αλλά και αργά το φθινόπωρο.


Η ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΘΥΜΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΥΚΟΥ
Η ζώνη όπου συνδυάζονται τα δύο κυρίαρχα μελισσοκομικά φυτά της χώρας μας αντιστοιχεί στη θερμότερη και ξηρότερη περιοχή της Ελλάδας.
Πρόκειται για μια συνεχή λωρίδα κατά μήκος των ακτών της  νοτιοδυτικής Ελλάδας στα νησιά του Ιονίου εκτείνεται κατα μήκος των ακτών της νοτιοανατολικής Ελλάδας, στα νησιά του νοτιαοανατολικού Αιγαίου και στην Κρήτη.
Στη ζώνη αυτή ευδοκιμούν κυρίως μελισσοκομικά φρύγανα όπως το θυμάρι η θρούμπη το φασκόμηλο κλπ καθώς και ορισμένοι θερμόβιοι αείφυλλοι σκληρόφυλλοι θάμνοι όπως το αγκάθια αλλά και τα φθινοπωρινά ρείκια και μελιτογόνα δέντρα όπως η χαλέπιος πεύκη και η τραχεία πεύκη, η χαρουπιά, το αρμυρίκι.Την άνοιξη και το φθινόπωρο υπάρχει έντονη ανθοφορία ετήσιων φυτών.

Η ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΛΑΤΟΥ

Η ΖΩΝΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗΣ ΠΟΑΣ ΚΑΙ ΘΑΜΝΩΝ ΚΑΙ ΔΕΝΤΡΩΝ

Η ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΥΚΟΥ


Δεντρολίβανο rosemary


λεβάντα



Αγιόκλημα Lonicera etrusca




Σφερδούκλι ΑσφόδελοςAsphodelus luteus 

Βασιλικός Ocimum basilicum



Μπουράτσινο Borago officinalis Βοράγκο



Τάτουλας Datura stramoniumΔατούρα



Δάφνη Laurus nobilis



Δρακοντιά Arum maculatum



Γαλατσίδα Eyphorbia Εspουφόρμπια

ΨίλιθροInula viscosaΊνουλα



ΒούκισοςCistus creticusΚίστος



ΛυγαριάVitex agnus castus



ΜαντζουράναOriganum majorana



ΜάραθοςFoeniculum vulgarae



ΜελισσόχορτοMelissa officinalis



ΦλισκούνιMenta pulegiumΜέντα



ΠαπαρούναΜήκωνPapaver rhoeas



Μολόχα Malva silvestris



Νιγκέλα Nigella damascena

Πεντάνευρο Plantago lanceolata



ΠεριπλοκάδαConvolvulus arvensis



Ραδίκι Cichorium intybus



Ρίγανη Origanum heracleoticum



Σπάρτο Spartium junceum



Υπερικό Hypericum perforatum



Χαμομήλι Matricaria chamomilla



Ψωραλέα Psoralea bituminosa



πεύκο pinus halepensis
το πεύκο θεωρείται από τους ειδήμονες το σημαντικότερο μελισσοκομικό φυτό της Ελλάδος επειδή όπως θα δούμε και παρακάτω μας δίνει το 60% του μελιού στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα βρίσκουμε 8 είδη πεύκου που είναι αυτοφυή.

• Το κοινό πεύκο επιστ. P.halepensis, γνωστό με την ονομασία Χαλέπιος Πεύκη. Βρίσκεται στη Κρήτη, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, στα Νησιά του Αιγαίου, στη Χαλκιδική, στα νησιά του Ιονίου, σχηματίζοντας δάση. Αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο, μέχρι 1000 μέτρα. Προτιμά τις ξερές και ζεστές περιοχές και τα ασβεστολιθικά εδάφη που δεν συγκρατούν υγρασία. Από το δέντρο αυτό συλλέγεται το ρετσίνι , που προστίθεται στο κρασί για τη δημιουργία της γνωστής ρετσίνας. Το ξύλο του είναι μέτριας ποιότητας. Ο βλαστός του χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία.

Μαυρόπευκο

• Το μαυρόπευκο επιστ. Μαύρη πεύκη - P.nigra, ψηλό δέντρο που φτάνει σε ύψος και τα 45 μέτρα. Τα κουκουνάρια του είναι μικρά και οι βελόνες του μετρίου μεγέθους. Βρίσκεται σε δάση στην οροσειρά της Πίνδου, στα βουνά της Μακεδονίας, ενώ λίγα υπάρχουν και στα βουνά της Κρήτης και της Λέσβου. Το ξύλο του έχει ερυθρωπό χρώμα εσωτερικά, είναι καλής ποιότητας, χρησιμοποιείται στις οικοδομές, στη ναυπηγική και σαν στύλος στήριξης καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος.

Δασόπευκο

• Το δασόπευκο ή λιάχα επιστ. Δασική πεύκη - P.sylvestris, με κιτρινοκόκκινο φλοιό, μεγάλο ύψος που φτάνει και τα 50 μέτρα. Τα κουκουνάρια του είναι μικρά και ωοειδή, χρώματος γκριζοκάστανου. Ο κορμός του ίσιος με μεγάλες ρωγμές. Βρίσκεται σε μερικά όρη της βορείου Ελλάδας και όταν είναι γέρικο γυμνώνεται αφήνοντας μία τούφα στη κορυφή του. Το ξύλο του είναι γνωστό με την ονομασία κόκκινη ξυλεία, ερυθρωπό εσωτερικά και σκληρό, και χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για τη παρασκευή ξυλοπολτού για χαρτί, στις οικοδομικές κατασκευές και στη ναυπηγική.
• Το βουνόπευκο, μικρό με λεπτό ίσιο κορμό, μικρά κουκουνάρια, βρίσκεται σε περιοχές της Θράκης και της Μακεδονίας σε υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα.
• Το Θασίτικο πεύκο επιστ. Τραχεία πεύκη - P.brutia,που μοιάζει με το κοινό, έχει μεγαλύτερο όγκο και ύψος από αυτό, σκληρές και χοντρές βελόνες. Υπάρχει σε νησιά του Αιγαίου, τη Χαλκιδική και τη Μικρά Ασία.
• Το Μακεδονίτικο ή Βαλκανικό πεύκο επιστ. P.peuce,που είναι χαμηλό και θαμνώδες, βρίσκεται σπάνια στην Ελλάδα και κυρίως φύεται στην Αλβανία και Βουλγαρία.

κουκουναριά

• Η κουκουναριά ή ήμερο πεύκο επιστ. P.pinea, είναι πυκνό, ψηλό και σχηματίζει "ομπρέλα". Τα κουκουνάρια του είναι μεγάλα, με μεγάλα σκληρά σπόρια. Φύεται σε παραθαλάσσιες ή πεδινές περιοχές, κυρίως στις Σποράδες αλλά και στη Χαλκιδική, Στερεά και Πελοπόννησο. Απαντά επίσης στις περισσότερες περιοχές της Μεσογείου. Το ξύλο του χρησιμοποιείται σαν στρογγυλή ξυλεία και παραγωγή σανιδωμάτων (παρκέ). Τα σπόρια του , γνωστά και αυτά με την ονομασία κουκουνάρια, χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική.
• Τέλος το ρόμπολο ή λευκόδερμο επιστ. P.leucodermis, με σταχτίλευκο φλοιό, ενώ οι βελόνες του σχηματίζουν τούφες στις άκρες των κλαδιών. Ο κορμός είναι χοντρός και ίσιος, το ίδιο και τα κλαδιά. Βρίσκεται σε πετρώδη και ορεινά εδάφη στη Βόρεια Ελλάδα. Εξαιτίας του αρωματικού του ξύλου είναι ιδανικό για την κατασκευή βαρελιών. Χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή διαφόρων εργαλείων γιατί δεν σαπίζει.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
''ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ''
  ΒΑΣΙΛΗ ΛΙΑΚΟΥ ΤΟΜΟΙ Α,Β ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2005

''ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ''
ΠΙΕΡ ΖΑΝ ΠΡΟΣΤ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΙΧΑΛΟΥ,ΑΘΗΝΑ 1980

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Copyright © 2005
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λευκάδας
- Ν.Ε.Τ.Π. Ν. Λευκάδας