Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ 2η συνεδρία

Γ’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
 

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΣΑΒΒΑΤΟ: 15 Νοεμβρίου 2014


2^η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

                       Aσθένειες του μελισσιού

ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΣΤΙΣ ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ. ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

(ομιλητής:Δ. Βουρβίδης)

Βουρβίδης Δ.¹, Περδικάρης Σ.¹ , Κατσάρα Α.²

¹ Tμήμα Παθολογίας Μελισσών, Διεύθυνση Υγείας των Ζώων, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ka6u049@minagric.gr

² Διεύθυνση Πληροφορικής , Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Οι μελιτοφόρες μέλισσες του είδους Apis mellifera αποτελούν μαζί με τις άγριες μέλισσες (Bombus spp.) και άλλα έντομα τους σημαντικότερους επικονιαστές των φυτών στη φύση, ενώ συμβάλλουν στην παραγωγή προϊόντων κυψέλης υψηλής διατροφικής αξίας, όπως το μέλι, ο βασιλικός πολτός, η γύρη και η πρόπολη.

Στο πλαίσιο της επιδημιολογικής διερεύνησης του ανεξήγητου και πολυπαραγοντικού, όπως θεωρείται από την επιστημονική κοινότητα φαινόμενου των απωλειών στις αποικίες των μελισσών στην Ευρώπη ,η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγχρηματοδότησε για την περίοδο 2012-2014 την εφαρμογή Πιλοτικού Πανευρωπαϊκού Προγράμματος Επιτήρησης των απωλειών στις αποικίες των μελισσών στο οποίο συμμετείχαν 17 Κράτη- Μέλη της Ε.Ε. συμπεριλαμβανόμενης και της χώρας μας.

Το Ελληνικό πρόγραμμα, βασισμένο σε πρότυπο Ευρωπαϊκό πρωτόκολλο μελέτης με εναρμονισμένες μεθόδους Επιδημιολογίας και Στατιστικής, εφαρμόστηκε σε 161 τυχαίως επιλεγμένες μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις (ποσοστό συμμετοχής 80%) την περίοδο 2012-2013. Στα τυχαίως επιλεγμένα μελισσοκομεία της ίδιας περιόδου διενεργήθηκαν κατά την διάρκεια τριών προγραμματισμένων επισκέψεων, δειγματοληψίες μελισσών και γόνου, εργαστηριακές αναλύσεις και κλινικές παρατηρήσεις για τη Βαρροϊκή ακαρίαση (n=2881) , τη Νοζεμίαση (n=301), την Αμερικανική (n=58) και Ευρωπαϊκή σηψιγονία (n=49), καθώς και για τους τους ιούς των παραμορφωμένων φτερών (DWV) (n=335) και της οξείας παράλυσης των μελισσών (ABPV)(n=331). Τα ποσοστά θνησιμότητας της μεταχειμερινής και εποχιακής περιόδου υπολογίστηκαν στα 6.6% (95 % CI: 4,6-8,7) και 2.5% (95% CI: 1,1- 4) αντίστοιχα.

Για την εξέταση της συσχέτισης των ιογενών παραγόντων κινδύνου με τη θνησιμότητα διαχείμασης στις αποικίες των μελισσών, διενεργήθηκε αναδρομική επιδημιολογική μελέτη περιπτώσεων- μαρτύρων. To σύνολο των στοιχείων που εξακολουθούν να συλλέγονται από την εφαρμογή του προγράμματος αποθηκεύονται σε διαδικτυακή ευρωπαϊκή βάση δεδομένων. 



 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΒΑΡΡΟΪΚΗΣ ΑΚΑΡΙΑΣΗΣ ΜΕ ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΓΕΝΟΣΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

(ομιλητής:Θ. Μιχαλακοπούλου)

Μιχαλακοπούλου Θ., Νικηφόρου Α., Γκόρας Γ., Τανανάκη Χ., Καραζαφείρης Εμ., Δήμου Μ., Λιόλιος Β., Κανέλης Δ., Αργενά Ν., Θρασυβούλου Α.

Εργαστήριο Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας,

Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Το παρασιτικό άκαρι βαρρόα (Varroa destructor) αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που απασχολούν ιδιαίτερα τον επαγγελματία μελισσοκόμο, καθώς η μη έγκαιρη αντιμετώπισή του μπορεί να προκαλέσει έως και την εξάλειψη των μελισσιών. Η αντιμετώπιση του ακάρεος γίνεται με δραστικές ουσίες εγκεκριμένων σκευασμάτων όπως είναι το coumaphos, το tau-fluvalinate και το flumethrin καθώς επίσης και με φιλικές ουσίες που προτείνονται από τον κανονισμό της βιολογικής γεωργίας (Καν. 889/2008 ΕΕ) όπως είναι η θυμόλη, το γαλακτικό, το φορμικό και το οξαλικό οξύ.

Οι δραστικές αυτές ουσίες οι οποίες εκκρίθηκαν το 1995, δεν καλύπτονται πλέον από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και δικαιώματα, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται στην ελληνική αγορά γενόσημα φάρμακα στη μελισσοκομία. Τα σκευάσματα αυτά μολονότι έχουν την ίδια χημική σύνθεση με τα εγκεκριμένα, έχουν διαφορετικές συγκεντρώσεις, διαφορετικά έκδοχα και διαφορετικό τρόπο απελευθέρωσης. Τα σκευάσματα αυτά εισάγονται κυρίως από άλλες χώρες μέσω διαδικτύου, στην Ελλάδα, δεν είναι εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ και η χρησιμοποίησή τους στα μελίσσια δεν είναι νόμιμη. Η χρησιμοποίηση των σκευασμάτων αυτών, χωρίς έγκριση, εγκυμονεί κινδύνους γιατί δεν είναι γνωστή η μελισσοτοξικότητα, τα υπολείμματα που αφήνουν στα προϊόντα της κυψέλης και η αποτελεσματικότητά τους.

Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας του ΑΠΘ ξεκίνησε έρευνα σχετικά με τα γενόσημα σκευάσματα ABvarC-Tablet (coumaphos), Varostop (flumethrin),Wang’s Manpu Varroa miticide Strips (tau-fluvalinate) και Ecostop (θυμόλη) τα οποία προσκόμισαν μελισσοκόμοι που προμηθεύτηκαν από την ελληνική αγορά. Σκοπός της έρευνας αυτής είναι να διερευνήσει κατά πόσο η παράνομη αυτή χρήση των μη εγκεκριμένων σκευασμάτων στη χώρα μας εγκυμονεί κινδύνους στα μελίσσια και τα προϊόντα τους.

Παράλληλα στην προσπάθειά του το Εργαστήριο να προωθήσει τη χρήση φιλικών ουσιών στην κυψέλη εναντίον της βαρρόα μελέτησε την αποτελεσματικότητα φυσικών ουσιών όπως είναι η θυμόλη το φυτό κακαβιά (Cercis australis), τα φύλλα καπνού και το λιβάνι. Η θυμόλη χρησιμοποιήθηκε ανάμικτη με ζάχαρη άχνη σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η γνωστή αποτελεσματικότητα της απλής άχνης ζάχαρης. Χρησιμοποιήθηκε επίσης και σε θερμοκρασίες υψηλότερες από τις μέχρι σήμερα προτεινόμενες ώστε να γίνει εφικτή η αντιμετώπιση του ακάρεος τους καλοκαιρινούς μήνες. Το φυτό κακαβιά, τα φύλλα καπνού και το λιβάνι χρησιμοποιήθηκαν στο καπνιστήρι και προτείνονται κυρίως για τη διατήρηση του βαθμού προσβολής από βαρρόα σε ανεκτά για τις μέλισσες επίπεδα.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΑΠΟ ΝΟΣΕΜΙΑΣΗ ΣΕ ΕΡΓΑΤΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΗ ΓΥΡΗ ΕΝΟΣ ΜΕΛΙΣΣΙΟΥ

(ομιλητής:Π. Αλεξόπουλος)

Π. Αλεξόπουλος, Κ. Καλτσάς, Π. Χαριζάνης

Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, panosalexopoulos@windowslive.com, melissa@aua.gr

Η νοσεμίαση δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τόσο στην ελληνική όσο και στην παγκόσμια μελισσοκομία. Προσβάλει τις ενήλικες μέλισσες και μπορεί να μεταδοθεί από κυψέλη σε κυψέλη με την παραπλάνηση ή τη λεηλασία. Η μετάδοση μέσα στην κυψέλη μπορεί να γίνει με τις μολυσμένες εργάτριες αλλά και με την τροφή (μέλι, γύρη) που είναι αποθηκευμένη. Για να δείξουμε ότι η ασθένεια μεταφέρεται και στην αποθηκευμένη γύρη έγινε σύγκριση της προσβολής στις ενήλικες εργάτριες μέλισσες και στην αποθηκευμένη γύρη (μελισσόψωμο).

Συγκεντρώθηκαν δείγματα από μέλισσες και κομμάτια κηρηθρών από 26 περιοχές της Ελλάδος. Καλύφθηκαν πολλές περιοχές από βόρεια, κεντρική και νότια Ελλάδα και συνολικά εξετάστηκαν 130 δείγματα μελισσών και 260 δείγματα γύρης. Παράλληλα συλλέχθηκαν 30 δείγματα μελισσών, 60 δείγματα μελισσόψωμου και 60 δείγματα γύρης από γυρεοπαγίδες από τις κυψέλες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η προσβολή των μελισσών κυμαινόταν από μηδενικά έως πολύ υψηλά επίπεδα όπως επίσης και το επίπεδο μολύσματος στο μελισσόψωμο που κυμαινόταν από μηδενικά έως πολύ υψηλά. Στην πλειονότητα των δειγμάτων υπήρχε συσχέτιση της προσβολής των ενήλικων μελισσών και του μελισσόψωμου. Οι μεγαλύτερες προσβολές βρέθηκαν σε μελίσσια της βορείου και κεντρικής Ελλάδος. Υπήρχε δείγμα στο οποίο βρέθηκαν και 21.862.000 σπόρια ανά μέλισσα.


 

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΗΣ ΓΥΡΗΣ (ΜΕΛΙΣΣΟΨΩΜΟ) ΓΙΑ ΑΣΚΟΣΦΑΙΡΩΣΗ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

(ομιλητής:Σ. Βλογιαννίτης)

Σ. Βλογιαννίτης¹, Π. Χαριζάνης¹, Σ. Τζάμος²

1. Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, spyrosvlog@hotmail.com, melissa@aua.gr

2. Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, sotiris@aua.gr

Η ασκοσφαίρωση (κιμωλίαση ή γυψίαση) είναι μια ασθένεια του γόνου των μελισσών που οφείλεται στον μύκητα Ascosphaera apis. Τα προβλήματα που προκαλεί περιλαμβάνουν θανάτωση μέρος του γόνου και κατά συνέπεια αποδυνάμωση του μελισσιού που σε ορισμένες περιπτώσεις αποδεικνύεται καταστροφική για το προσβεβλημένο μελίσσι. Η ασθένεια αυτή δεν αποτελεί σημαντικό εχθρό των μελισσών υπό τη προϋπόθεση ότι θα γίνει έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση της ασθένειας όταν αυτή θα εμφανιστεί σε μελίσσι.

Συγκεντρώθηκαν δείγματα από κομμάτια κηρηθρών από 26 περιοχές της Ελλάδος. Καλύφθηκαν πολλές περιοχές από Βόρεια, Κεντρική και Νότια Ελλάδα και συνολικά εξετάστηκαν 260 δείγματα γύρης. Παράλληλα συλλέχθηκαν 60 δείγματα μελισσόψωμου και 60 δείγματα γύρης από γυρεοπαγίδες από τις κυψέλες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σε όλα τα δείγματα έγινε μικροσκοπική εξέταση για ύπαρξη σπορίων του μύκητα Ascosphaera apis και η ταυτοποίησή τους με μοριακές μεθόδους (μιτοχονδριακό DNA), συγκρίνοντας τα σπόρια στη γύρη με αυτά από τις καρποφορίες σε μουμιοποιημένες προνύμφες. Σε πολλά δείγματα υπήρχαν προσβολές που ανήρθαν μέχρι και 7,344,000 σπόρια ανά κελί αποθηκευμένης γύρης.

Επίσης αναφέρονται ο τρόπος προσβολής και ανάπτυξης του μύκητα μέσα σε ένα μελίσσι, καθώς και ποιες είναι οι ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση της ασθένειας. Τέλος γίνεται αναφορά στους προληπτικούς και θεραπευτικούς τρόπους για την αντιμετώπισης της ασθένειας που θα βοηθήσουν στη μείωση ή και εξάλειψη των προβλημάτων που προκαλεί αυτή η ασθένεια.

 Οι περιλήψεις των ομιλιών στην ιστοσελίδα της 
Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας. 

Οι ηχογραφημένες ομιλίες βρίσκονται στην ιστοσελίδα
Βυσσινί Μέλισσα