Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ ΜΑΣ

Μαύρη γερμανική και Ιταλική οι πιο διαδεδομένες φυλές στους προμηθευτές βασιλισσών παγκοσμίως
επειδή είναι πολύ παραγωγικές αρκεί όμως αυτό το κριτήριο για την επιλογή τους; 

Όταν εισάγουμε νέες φυλές μελισσών στις κυψέλες μας αντιμετωπίζουμε τη δύσκολη απόφαση για το ποιο στέλεχος ή τι φυλή μελισσών να επιλέξουμε. 
Όταν αγοράζουμε βασίλισσες φροντίζουμε να είναι πιστοποιημένες και για τούτο ασφαλώς παραγωγικότερες και ποιοτικότερες αν και ακριβότερες.
Ας δούμε όμως τι γίνεται στην πραγματικότητα σε χώρες που έχουν τη μελισσοκομία ως βιομηχανία παραγωγής μελιού όπως για παράδειγμα η Αμερική και η Ισπανία.
Με δυο λόγια η παραγωγή έχει στηθεί σε τρεις φυλές: ιταλική καυκάσια και καρνιόλικη με τις δύο πρώτες να έχουν τεράστια διάδοση και να κυκλοφορούν έπη το πλείστον σε υβρίδια πιστοποιημένα και παραγωγικότατα.

Μου θυμίζει το φαινόμενο με τα κηπευτικά εδώ στη χώρα  μας που ότι κι αν αγοράσεις από φυτώρια είναι υβρίδιο κι όχι πια ανοικτής αναπαραγωγής.

Το ίδιο ακριβώς έχει γίνει εκεί με τις μέλισσες και τώρα που αρρωστάνε όλες μαζί και έχουν χάσει το 30% των σμηνών τους τόσο σε Αμερική όσο και σε Ισπανία. Τραβάνε τα μαλλιά τους οι φίλοι Αμερικάνοι μελισσοκόμοι.
Νομίζουν μάλιστα πως φταίνε μόνο τα δηλητήρια που ρίχνουν με τους τόνους στις απέραντες εκτάσεις των καλλιεργειών τους.

Την πάθανε όπως και οι 'Ελληνες με την πατάτα και την ντομάτα κι όχι μόνο -αυτά τα ξέρω με ασφάλεια από πρώτο χέρι επειδή καλλιεργώ ερασιτεχνικά- ότι αγοράζετε οι ιδιώτες και επαγγελματίες πια είναι μόνο υβρίδιο.
Εκτός αν ανταλλάσετε παραδοσιακούς σπόρους μέσω ΠΕΛΙΤΙ ή άλλης αντίστοιχης ομάδος και αποκτήσετε το δικό σας σπόρο με καλά χαρακτηριστικά ανοικτής αναπαραγωγής.

Αυτό που πρόσεξα με τα υβρίδια είναι πως αν αρρωστήσει ενός έχουν αρρωστήσει όλων των καλλιεργητών της περιοχής.
Δε βλέπω γιατί να μη συμβαίνει και με τα υβρίδια μέλισσες.

Οι μέλισσες στην Αμερική είναι ένα ετερογενές μίγμα διαφόρων φυλών που έχουν εισαχθεί από την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. 
Επί του παρόντος, υπάρχουν τρεις επικρατέστερες-κύριες φυλές: Ιταλική, Μαύρες γερμανικές και Καρνιόλικες.
Ωστόσο, στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι οι ίδιες αρχικές φυλές λόγω του υβριδισμού και την επέκταση των αφρικανιζουσών μελισσών.
Πολλά στελέχη των αρχικών φυλών και ένα ζευγάρι υβρίδια αναπτύχθηκαν από διασταύρωση και επιλογή, μαζί με τις διάφορες γεωγραφικές και κλιματολογικές επιρροές.

Στην Ισπανία η κύρια φυλή είναι η Ιβηρική -υποείδος της μελίφερα (mellifera) από την  ευρωπαϊκή μαύρη μέλισσα-.Σχεδόν όλη η Ισπανία δουλεύει αυτή τη μέλισσα.
Δεν το γνωρίζω θετικά αλλά υποπτεύομαι ότι λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο με τους Αμερικάνους γιατί κι εκεί έχουν τεράστιες απώλειες όπως εξάλλου και στην Ιταλία που δουλεύουν εξολοκλήρου με υβρίδια Ιταλική ράτσας.

Εμείς εδώ στην Ελλάδα και Κύπρο λειτουργώντας κάπως πιο χαλαρά και πιο παραδοσιακά τα εργαστήρια δημιουργίας βασιλισσών  δεν τα προκρίνουμε,
θέλεις γιατί δεν τα εμπιστευόμαστε όσες πιστοποιήσεις κι αν διαθέτουν, 
θέλεις γιατί είναι πιο ακριβές οι βασίλισσες από το να παράγουμε μόνοι μας τις βασίλισσες μας ή απλά να μεταφέρουμε τα βασιλοκελιά σμηνουργιας, 
θέλεις γιατί θέλουμε ανεξαρτησία κινήσεων όπως κι αν έχει το αποτέλεσμα είναι  το εξής:

Χρησιμοποιούμε κατά βάση Κεκρώπια, Κρητική, Μακεδονική, Ροδόπης,Κυπριακή.
προφανώς επειδή είναι προσαρμοσμένες στο τοπίο και το κλίμα.

Την Κεκρώπια φυλή στα Ιόνια νησιά, Στερεά Ελλάδα και Πελοπόνησο. 
Την Κρητική φυλή στα νησιά Αιγαίου και την Κρήτη.
Την Μακεδονική φυλή στη Μακεδονία, Θράκη και Ήπειρο - πιστοποιημένη το 1986-
Την Ροδόπης στη Θράκη.
Μαθαίνω ότι τελευταία το 2010 έχει βρεθεί και πιστοποιηθεί κι άλλο υποείδος της Ελληνικής επικράτειας τη φυλή Ροδόπης 
[Apis mellifera rodopica (Petrov, 1990,1991, 1995, Petrov και Ivanova,
2009, Ivanova 2010, Ivanova et αϊ.,Το 2010 Ivanova et al., 2010) ]

Την Κυπριακή φυλή στη Κύπρο.

Για να προσδιορίσετε τη φυλή ή το γένος των μελισσών που ταιριάζει καλύτερα στη λειτουργία σας, πρώτα πρέπει να εξετάσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της καθεμιάς υπόψη η παράδοση έχει πολλές πληροφορίες σε βάθος χιλιετηρίδων  που δεν είναι εμφανείς αλλά λειτουργούν ασφαλώς.

Τελικά μπορεί να θέλετε να πάρετε βασίλισσες σε πακέτο των διαφόρων πιστοποιημένων εκτροφέων βασιλισσών και προμηθευτών για να παράγετε πολύ μέλι όπως και οι φίλοι Αμερικάνοι που κάποτε έφτασαν μέχρι το νούμερο δύο 2 παγκοσμίως χωρίς υβρίδια και τώρα μένουν μετά βίας εντός εικοσάδας  μόνο με υβρίδια. 

Συμπεριφορά και χαρακτήρας των διαφόρων φυλών
Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με τη συμπεριφορά και την παραγωγικότητα του κάθε στελέχους στις τοπικές συνθήκες ας δούμε το κατάλογο χαρακτηριστικών παρακάτω:

Ιταλική φυλή μελισσών Είναι η πιο δημοφιλής παγκοσμίως ράτσα. Στη Βόρεια Αμερική  αντικαθιστά ουσιαστικά την αρχική μαύρη μέλισσα που έφεραν οι μελισσοκόμοι από τις αρχές του αποικισμού, κυρίως Γερμανοί άποικοι.

Η Ιταλική μέλισσα είναι καφετί με εναλλασσόμενες λωρίδες καφέ και μαύρες και στην κοιλιά πιο κιτρινωπό χρώμα.

Οι ιταλικής ράτσας μέλισσες έχουν την τάση να αρχίσουν να αναπαράγονται νωρίς την άνοιξη και συνεχίζουν μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να είναι παρόν καθ'όλη τη σεζόν. 

Οι  μεγάλες αποικίες μπορούν να συγκεντρώσουν ένα σημαντικό ποσό από το νέκταρ σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά απαιτούν επίσης περισσότερο μέλι για τη συντήρηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα από ότι άλλες σκούρες φυλές. 

Τα περισσότερα στελέχη της ιταλικής μέλισσας έχουν μια ήσυχη και ειρηνική συμπεριφορά. Μειονεκτήματα αυτής της φυλής περιλαμβάνουν: ασθενέστερο σε σύγκριση με άλλες φυλές προσανατολισμό, με αποτέλεσμα περισσότερες μέλισσες που προέρχονται από μία αποικία να καταλήγουν στο άλλο, και μια ισχυρή κλίση στη λεηλασία, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην εξάπλωση ασθένειας.

Η ιταλική θεωρείται άριστη βασίλισσα. Η ιταλική φυλή είναι σχετικά ανθεκτική στην Ευρωπαϊκή σηψιγονία (EFB), ο κύριος λόγος που αντικατέστησε τη μαύρη φυλή μελισσών.

Το  ανοιχτότερο χρώμα της  ιταλικής βασίλισσας τη κάνει να είναι πιο εύκολο να τη βρείτε στην κυψέλη. Σίγουρα ευκολότερη σε σύγκριση με βασίλισσες από άλλες σκούρες φυλές.

Οι  ιταλικές μέλισσες παράγουν λαμπρό λευκό κερί στις κηρήθρες, το οποίο είναι ιδανικό για την παραγωγή κηρήθρας μελιού προιόν που στη χώρα μας έχει υψηλή ποιότητα σε τεράστια πόσοτητα. Είμαστε στους είκοσι μεγαλύτερους παραγωγούς παγκοσμίως κηρήθρας μελιού.

Καυκάσια φυλή μελισσών -εδώ εργάτρια-

Καυκάσια φυλή Μελισσών   Μερικές φορές περιγράφεται ως η πιο απαλή από όλες τις μέλισσες. 
Είναι σκουρόχρωμη σε μαύρες με γκρι κοιλιακές ζώνες.  Τείνει να χτίσει κηρήθρες με γρέζια και χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες πρόπολης για να κρατήσει τα πλαίσια και να μειώσει το μέγεθος της εισόδου.
Μερικά νέα στελέχη, ωστόσο, χρησιμοποιούν λιγότερη πρόπολη. 
Επειδή βάζει πρόπολη πάρα πολύ, δεν θεωρείται κατάλληλη φυλή για την παραγωγή μελιού κηρήθρας. 
Οι μέλισσες καυκάσιας φυλής τείνουν να παρασύρονται σε λεηλασίες, αλλά όχι με υπερβολική εξάπλωση. 
Οι αποικίες μελισσών Καυκάσιας φυλής  διατηρούν αποθέματα μελιού  καλύτερα από την Ιταλική. Διαβιώνουν  σε κάπως χαμηλότερες θερμοκρασίες και σε λιγότερο ευνοϊκές καιρικές συνθήκες από ότι οι ιταλικές μέλισσες και τείνουν να παρουσιάζουν κάποια αντίσταση στην EFB- Ευρωπαϊκή σηψιγονία. 
Η  φυλή Καυκάσου είναι διαθέσιμη, αλλά δεν είναι πολύ κοινή στα εκκολαπτήρια της Ελλάδος.

Καρνιόλικη φυλή -εργάτρια-

Η  Καρνιόλικης-Carniola- φυλής μέλισσες είναι σκουρόχρωμες, παρόμοια με του Καυκάσου στην εμφάνιση, εκτός από το ότι συχνά έχουν καφέ κηλίδες ή λωρίδες στην κοιλιά.
Αυτές οι μέλισσες διαχειμάζουν ως μικρές ομάδες, αλλά αυξάνουν με ταχείς ρυθμούς την άνοιξη, όταν η γύρη αρχίζει να είναι διαθέσιμη στο πεδίο. 
Ως εκ τούτου, το κύριο μειονέκτημα είναι η υπερβολική εξάπλωση-σμηνουργία. Λόγω του μικρού μεγέθους της φωλιάς αδρανοποίησης, είναι πολύ οικονομική φυλή στην κατανάλωση της τροφής τους, ακόμα και σε κακές καιρικές συνθήκες, και μπορούν να περάσουν το χειμώνα καλύτερα από άλλες φυλές. Αυτή η μέλισσα δεν είναι επιρρεπής σε λεηλασίες, έχει μια καλή αίσθηση της κατεύθυνσης και προσανατολισμού, και είναι ήσυχες στις κηρήθρες.

Είναι διαθέσιμες, αλλά δεν είναι πολύ συχνές.
Η καρνιόλικη φυλή λόγω της σχετικής ευκολίας της και της ηρεμίας της θεωρείται από πολλούς μελισσοκόμους παγκοσμίως ως μια φυλή  με τους καλύτερους "τρόπους". 

Αυτά τα λένε βεβαίως οι Αμερικάνοι που δεν γνωρίζουν τη Μακεδονική φυλή 

Μακεδονική φυλή η πιο ήπια και ευγενική υπερ-εργάτρια, κατάλληλη για τους νέους μελισσοκόμους που θέλουν να γίνουν επαγγελματίες παραγωγοί

 Η Μακεδονική φυλή μελισσών είναι πιθανά η πιο εύκολα διαχειρίσιμη και πιο παραγωγική φυλή για τη χώρα μας, ανθεκτική στο χειμώνα αλλά και στη ζέστη στο πολύ νερό και στην ξηρασία.

Κεκρώπια η κεντροελλαδίτισσα κατάλληλη για Ιόνιο Στερεά και Πελοπόνησο για γνώστες νομάδες μελισσοκόμους

Η Κεκρώπια φυλή είναι φυλή έντονου ταμπεραμέντου τσιμπάει πολύ σμηνουργεί πολύ μαζεύει πολύ δεν αρρωσταίνει εύκολα ούτε σε πολύ υγρασία ούτε σε ζέστη. Δύσκολη γενικά στο χειρισμό της αλλά αποδοτική ειδικά για νομαδική μελισσοκομία επειδή είναι γενικά πολύ ανθεκτική σε αρρώστιες και κακοπέραση.

Κρητική φυλή ή Αντάμι η φυλή που έχει προσαρμοστεί σε συνθήκες Κρήτης και Αιγαίου γενικότερα

Η Κρητική φυλή ή Αντάμι
 -προς τιμή του καλόγερου Aντάμι που την πιστοποίησε πρώτος-
έχει προσαρμοστεί απολύτως σε συνθήκες ζέστης ξηρού τοπίου βραχώδους με θυμοειδή και αγριολούλουδα έντονους αέρηδες κατάλληλη λόγω της ανθεκτικότητας της αυτής για μόνιμα μελισσοκομεία στο Αιγαίο.
Δύσκολο ζωντανό τζαναμπέτικο αλλά βγάζει το καλύτερο μέλι της Ελλάδας πιθανώς και παγκοσμίως λόγω των συνθηκών όπου ζει.

Κυπριακή φυλή το εξωτικό είδος 

Κυπριακή φυλή εδώ εργάτριες

Η Κυπριακή φυλή μελισσών , εξωτικό είδος βρίσκεται μόνο στην εύφορη και ζεστή Κύπρο. Δύσκολη στο χειρισμό της όπως και η Κρητική  αλλά πιο ήπια λόγω κλίματος και αφθονίας τροφής.

Η φυλή μελισσών Ροδόπης  μου είναι παντελώς άγνωστη αλλά θα το ψάξω δεν έχω φωτογραφίες ούτε άλλα στοιχεία προς το παρόν.

Όσοι μπερδεύεστε από την μεγάλη ομοιότητα των διαφόρων φυλών μην πονοκεφαλιάζετε ακόμη και οι εντομολόγοι για να είναι σίγουροι κοιτάνε με το μικροσκόπιο τα αγγεία των φτερών τους για να τις κατατάξουν σίγουρα.

πηγές
Στοιχεία εντομολογίας από
την εγκυκλοπαίδεια Δομή αλλά και
wikipedia
http://www.lib.teiher.gr
http://coronaapicultores.blogspot.com
φωτογραφίες από τα Ελληνικά ιστολόγια:
http://beeclubpellas.blogspot.gr
www.bees.gr
http://honey-styx.blogspot.gr